Vrolijkheid en verstilling: Wilma (68) brengt levendigheid in dit kerkje in Assen

‘Leven stroomt van zichzelf, om ons, in ons en door ons heen’. Geïnspireerd door gedachten uit het taoïsme legt Wilma Mencke uit hoe ze in dit kerkje terechtkwam. ,,Soms grijpen dingen in elkaar. Iemand had mij getipt over borduurmogelijkheden in het Drents Museum. Zo kwam ik in Assen terecht en uiteindelijk bij dit kerkje, dat te koop stond. Toen ik hier kwam, heb ik eigenlijk meteen een bod gedaan’’, vertelt ze met nog steeds enige verbazing over hoe snel het ging. ,,Dat was misschien heel gek. Maar het voelde meteen goed. Je zou kunnen zeggen: dit kerkje heeft mij gekozen. Ik zat meteen in ‘hogere sferen’. Ja, hier kan ik weer iets met kunst doen.’’

Met kunst is Wilma Mencke (Emmer-Compascuum, 1956) altijd al bezig geweest. Ze volgde een opleiding in tekenen en textiel, studeerde aan Minerva in Groningen en werkte in het kunstonderwijs. Meer dan dertig jaar geleden begon ze galerie Putti in de stad Groningen. ,,Toen was er ook iemand die mij tipte: er komt een ruimte vrij in het verbouwde pakhuis Albion.’’ Vervolgens runde ze daar tot 2007 haar galerie Albion Putti. ,,’Putti’, dat zijn die schattige engeltjes, die de boel wat opvrolijken in de kerk. En nu zit ik zelf in een kerk’’, zegt ze lachend. Om maar aan te geven, hoe het leven stroomt en de dingen in elkaar grijpen.

Ze een poos een havenhuis in Weener, even over de grens in Duitsland. Daar organiseerde ze eveneens exposities en had ze een ‘Hasenkabinett’: een huis vol kunst, objecten en andere spullen, waar een haas op stond of op wat voor manier ook iets met de langoor van doen hadden. Ze stelde tentoonstellingen samen, zoals ‘Typisch Hollands’ en ‘Typisch Deutsch’, die langs verschillende musea reisden, ook over de grens.

Met haar eigen kunst treedt ze naar buiten onder de naam Goldjebloum. ,,Ik vind dat een mooi Gronings woord. Het herinnert me aan mijn Groningse grootmoeders, die de goudsbloem zo noemden. Tegelijk is dat een geneeskrachtige plant, de calendula. Het is een ‘gouden bloem’.’’

De afgelopen periode verbleef Mencke in Sellingen. Ook daar had ze een atelier en verzorgde ze kunsttentoonstellingen bij de natuurbegraafplaats Laude. ,,Daar zoek je dan wel kunstenaars bij, die in een bepaalde sfeer werken: contemplatief, verstild. Je merkt dat mensen op zoek zijn naar een mystieke ervaring in kunst. Ze staan open voor die verstilling en contemplatie. Dat zijn sferen die ook heel goed passen in dit kerkje’’, kijkt Mencke vooruit, naar wat ze hier wil gaan organiseren.

,,Ik ga de ruimte niet vullen met allemaal schotten vol kunst. Het moet open blijven, zodat je het kerkje kunt bewonderen, met zijn sobere vormgeving, en de hoogte van het gebouw ervaart’’, gebaart ze naar boven. Daar is vorig jaar door kunstenaars van de Klassieke Academie een plafondschildering aangebracht, in een traditionele trompe l’oeil-voorstelling met veel dieptewerking, en een hoofdrol voor Menno Simons, de Friese kerkhervormer die aan de wieg stond van het doopsgezinde geloof. Toeval of niet: tijdens ons gesprek komt ineens een echtpaar de kerk binnen; zelf doopsgezinden. Ze hadden van de plafondschildering van hun kerkvader gehoord, waren in de buurt en móesten even komen kijken. Alles stroomt…

,,Alleen hierom zou je die schildering al willen behouden’’, merkt Mencke op na het spontane bezoek. Daarmee stelt ze mensen gerust die bezorgd zijn of het kunstwerk misschien overgeschilderd wordt, nu de oorspronkelijke opdrachtgever, kunstenaar Jan van Loon (86) verhuisd is. ,,Hij is trouwens een oud-docent van mij aan Minerva. Ik heb stillevenschilderen van hem gehad, volgens mij.’’ Over in elkaar grijpen gesproken.

De kunst die ze in haar galerie aanbood, omschrijft ze als ‘hedendaags expressionisme’: ,,Wel iets van figuratie, maar niet héél realistisch. Kunst die iets met je doet.’’

Zelf heeft ze het handwerken weer opgepakt: borduren. Of eigenlijk begon het met fotografie. ,,In Sellingen ging ik elke dag wandelen. Onderweg kwam ik altijd wel iets bijzonders tegen. Een bloem, een plant, een zwam. Soms liep ik speciaal weer terug om er een foto van te maken’’, beschrijft ze. ,,Dan heb je honderden foto’s op je computer. Wat doe je daar mee? Vraag niet hoe, maar het kwam spontaan in mij op: ik bedacht om die foto’s af te drukken op canvas en daar dan op voort te borduren. Letterlijk. Het geeft een heel bijzonder 3D-effect. Ik vond het meteen geslaagd.’’

Ze merkte tegelijk hoe rustgevend het is. ,,Als ik een uurtje geborduurd heb, is het net of ik gemediteerd heb. Het is ook aangetoond dat het stress- en bloeddrukverlagend is.’’ Mencke geeft ook borduurworkshops. ,,Het mooie is dat je geen ervaring nodig hebt, zoals bij schilderen. Het is een vorm van wildborduren, waarbij je een voorbeeld kunt volgen. Je kunt het gedachteloos doen en het brengt rust en verstilling. De afgelopen jaren was ik mantelzorger. Dan ben je veel thuis en dan is zo’n borduurwerkje ideaal: je kunt het zo wegleggen, als het nodig is, en daarna weer oppakken.’’

Komend weekend opent een tentoonstelling van Mencke’s eigen borduurwerken op canvas. En daarna? Heeft ze al een expositieprogramma? ,,Ook dat laat ik gebeuren. Ik heb nog steeds goede contacten met allerlei kunstenaars. Er is hier een podium, er zijn mogelijkheden voor concerten, lezingen en workshops – alles wat zich zoal aandient onder de noemer ‘kunst in verstilling’. En op zondag open. Dat past ook wel bij de kerk.’’