Feest van de verbeelding tussen woede en puinhopen

Illand Pietersma

Vanaf buiten zie je het beeld al staan: een schreeuwend jongetje in het zwart. ,,Er is veel woede in deze wereld’’, licht Gert Sennema toe. Is die kleur gebrand of geverfd? ,,Gebrand. Dat is het mooie van hout. Je kunt er leven mee uitdrukken, maar ook de dood.’’ Hij wijst naar een beeld, verderop, van een kale, zwartgeblakerde tak met een oranje-gele nachtegaal. ,,Het is bijna apocalyptisch.’’

Het schreeuwende jongetje heeft een kralenketting om en staat in een oliedrum. Je associeert het al snel met koloniaal verleden en onderdrukking, zegt Sennema. Maar zo’n betekenis komt niet in een keer. Misschien is het vergelijkbaar met vogels spotten. Tenminste – in meerdere werken is er een vogel, en we staan bijvoorbeeld vlak naast een sculptuur van een roerdomp met de kop omhoog. ,,In paarhouding’’, verduidelijkt Sennema. Gaat hij er veel op uit, om vogels te bekijken? ,,Jazeker’’, reageert hij knikkend. Is dat dan compleet met verrekijker en camouflagejas en zo? ,,Neeeh’’, wijst hij af. ,,Gewoon, de natuur in. Wandelen. En bij het Lauwersmeer kun je dan zomaar een roerdomp treffen. Dat zoek je niet op.’’

Zoiets gebeurde eigenlijk ook met die schreeuw: ,,Ik wilde die woede in beeld brengen met een schreeuwend jongetje’’, vertelt Sennema over het maakproces. Had het toen nog een razende Trump kunnen zijn, of een geïrriteerde vrouw bij de kassa? ,,Ja hoor. Maar toen brandde ik het zwart en kreeg het beeld een andere betekenis. Zo’n kralenketting genereert wéér een andere betekenis. Dan kom je nog zo’n oliedrum tegen. En ineens klopt het.’’

Een ander opvallend werk bestaat uit een stuk bewapening met nog enkele brokken beton eraan. ,,Dit is geïnspireerd op Gaza. De vernietiging daar…’’, verklaart Sennema. Hij vond het in de stad bij een pand dat gesloopt werd. ,,Dat grijze puin. Ik legde meteen de link met Gaza. Ik gebruik niet snel readymades. Maar het trof me, dat zo’n raamwerk van verroest ijzer met wat brokstukken zó veel kan uitdrukken.’’

Sennema plaatste er een zwaluw in. ,,Als teken van hoop’’, legt hij uit. ,,De mensen die in Gaza teruggaan naar hun huis, treffen vooral puinhopen aan. Verschrikkelijk. Zouden er nog vogels zijn? Dat er in ieder geval nog wat leven is?’’

Ertegenover hangt nog zo’n raamwerk met bovenaan één betonbrok. Sennema maakte van hout een eenvoudig poppetje, van een doekje om een balletje of een steen. ,,Een donkere wolk, en een speeltje’’, wijst hij naar de twee elementen. Maar dat poppetje hangt verloren in het vlechtwerk. Er wordt niet mee gespeeld. Is het kwijtgeraakt? Of is het kind er misschien niet meer…? ,,Dat kan allemaal. Jij maakt er nu zelf een verhaal bij. Wanneer ik met zo’n werk bezig ben, weet ik vaak niet exact de betekenis. Maar ik weet wel waar het in zo’n beeld uiteindelijk naar toe leidt.’’

‘Emblemata’ heet de tentoonstelling bij kunsthandel Peter ter Braak. ,,Dat is ontstaan in de Italiaanse renaissance: een afbeelding met een tekst er bij. ‘Een plaatje met een praatje’, noemen ze het ook wel. Maar voor mij gaat het om een diepere betekenis.’’

Naast kunstwerken die reageren op de actualiteit en de geschiedenis, zijn er ook heel andere objecten. Iets wat op een shirtje lijkt, met een boom erop afgebeeld, springt er bijvoorbeeld uit. ,,Het is een doekje. Ken je de heilige Veronica? Tijdens de kruisweg van Christus, als hij op weg is naar Golgotha, veegt Veronica met een doek het zweet van zijn gezicht. En dan blijft op die doek de afbeelding van het gezicht van Jezus achter. Net als met de lijkwade van Turijn. En nu heb ik in het hout de ‘afdruk’ van de boom, waar dat hout uit komt, aangebracht. Het is een soort lijkwade met zijn eigen geschiedenis.’’

Het raakt aan een eerdere tentoonstelling bij kunsthandel Ter Braak, waarin ‘relieken’ centraal stonden. Oorspronkelijk zijn relieken (vermeende) lichaamsdelen van heiligen, die vaak in kunstige werken gevat zijn, zodat pelgrims ze kunnen bekijken en aanbidden. ,,Dat zijn prachtige dingen. Rond een stukje ellepijp of een fragment van een schedel hebben ze de mooiste kunstwerken gemaakt’’, vertelt Sennema enthousiast. Had hij misschien zelf in díe tijd graag beeldhouwer willen zijn? ,,Ze hebben het wel over de ‘donkere middeleeuwen’. Maar ik vind het echt een feest van de verbeelding. En het hoefde niet allemaal zo perfect te zijn. Het ging om uitdrukking en betekenis. Daar hou ik van.’’ Hij wijst naar het oppervlak van zijn beelden. Dat mag best nog ruw zijn en sporen van de beitel bevatten: ,,Dat is mijn handschrift.’’