2023 wordt een jaar met Van Gogh in Drenthe. Dit staat op stapel

,,Zooeven ben ik hier aangekomen. Van den landstreek heb ik in den trein mooie gedeelten gezien van de Veluwe doch tegen we in deze contrijen kwamen was alles donker. Zoo weet ik er nog niets van.”

Aldus begon Vincent van Gogh op dinsdagavond 11 september 1883 aan een brief aan zijn broer Theo. Hij had plaatsgenomen in een grote gelagkamer in Hoogeveen, waar op dat moment een vrouw aardappelen zat te schillen – ‘een vrij aardig figuurtje’ – en schreef over zijn plan om met een schuit de Hoogeveensche Vaart af te varen. ,,Dwars door den Zuid Oostelijken hoek van Drenthe heen. Ik ben wel nieuwsgierig, dat kunt ge denken.”

Op 6 december 1883 was hij alweer vertrokken, terug naar zijn geboortestreek in Noord-Brabant. Berooid en in de war, niet voor het eerst. En weer schreef hij een brief aan zijn broer: ,,Ik dacht dat het weerzien van thuis mij juister inzicht kon geven in kwestie van wat ik moet doen. Drenthe is superbe, maar het er uithouden hangt van veel dingen af, hangt af of men bestand is tegen de eenzaamheid.”

Nog geen drie maanden duurde het verblijf in Drenthe, niet lang in een mensenleven dat uiteindelijk slechts 37 jaar telde. Hoe productief Van Gogh eind 1883 was, is onduidelijk. Volgens de database Van Gogh Worldwide zijn het in ieder geval vijf schilderijen, acht tekeningen en 23 brieven, waaronder een aantal met schetsen. Voldoende om een tijdje bij stil te staan.

Bijna vier jaar na de start van een onderzoek naar Drentse sporen van Van Gogh gaat dat met ingang van dit jaar gebeuren. De initiatiefnemers van het herdenkingsjaar ‘Van Gogh in Drenthe’ – Drents Museum, de provincie Drenthe en Marketing Drenthe – willen dat na 2023 voor een breed publiek duidelijk is dat de ongereptheid die de kunstschilder destijds in Drenthe zocht nog steeds in Drenthe gevonden kan worden. Maar hoe krijg je zoiets voor elkaar?

Een eerste oproep leverde zo’n vijftig ideeën voor activiteiten en evenementen op. Ruim twintig voorstellen daarvan worden uitgevoerd in de hoop dat ze een nieuw Drents verhaal in gang zetten, naast dat van Drenthe als oerprovincie en de Koloniën van Weldadigheid. Sommige activiteiten zijn gericht op stimuleren van het culturele leven in Drenthe. Veel activiteiten hebben aantrekken van meer (cultuur)toeristen tot doel.

De initiatiefnemers werken daartoe samen met Van Gogh Europe, een internationale stichting die zich sinds 2013 inzet voor behoud en collectieve promotie van Van Goghs erfgoed wereldwijd. Bij de stichting zijn twintig musea en herdenkingsplekken in Nederland, België, Frankrijk en Engeland aangesloten. Met als gevolg dat in november Van Gogh Europe een tweedaags symposium in Emmen houdt.

Veel van wat voor het herdenkingsjaar is bedacht, wordt uitgevoerd in de gemeenten Hoogeveen, Coevorden en Emmen, het gebied waar de schilder in 1883 verbleef. Om te ervaren wat de schilder tijdens zijn verblijven zag en ervaarde, worden verschillende fiets- en wandelroutes uitgezet. Verwacht hoogtepunt van het herdenkingsjaar is de tentoonstelling Van Gogh in Drenthe in september in het Drents Museum in Assen.

Musici Carina Vinke, Lubertus Leutscher en Marit Broekroelofs verzorgen een concert ter gelegenheid van de heropening van het Van Gogh Huis in Veenoord/Nieuw-Amsterdam, de plek waar de schilder in oktober en november 1883 verbleef. In dit voormalige Logement Scholten kan sinds 2003 onder meer zijn kamer worden bezocht.

Zweeloo wordt sinds het midden van de negentiende eeuw door schilders uit binnen- en buitenland bezocht. Van Gogh werd op het dorp geattendeerd door verhalen over het verblijf van de Duitse schilder Liebermann. BUOG gebruikte dit gegeven voor ‘een poëtische dwaaltocht’ met optredens van live muzikanten en kunstenaars op verschillende locaties.

Vanaf 11 september laat het Drents Museum in Assen zien wat destijds de inspiratiebronnen van de schilder waren en tot welk resultaat die bronnen hebben geleid. De tentoonstelling Van Gogh in Drenthe probeert een zo’n compleet mogelijk overzicht te geven van wat Van Gogh tijdens zijn verblijf in Drenthe maakte: van schilderijen als Onkruid verbrandende boer en De turfschuit tot en met tekeningen als Ploeger en Veenkeet bij avond.

De jeugdtheatervoorstelling Vinnie van locatietheatergezelschap Peergroup is losjes gebaseerd op het leven van Van Gogh. Bezoekers worden meegenomen naar een ‘zolder’ waar acteur David Westera in samenwerking met musici van het Margaretha Consort een verhaal vertelt over het verlangen om je eigen pad te vinden en de noodzaak om buiten de lijntjes te kleuren.

Emmen: Vincent van Gogh liet zich onder meer inspireren door Rembrandt van Rijn. Amateurschilders van de Stichting Nachtwacht van Emmen tonen in het Rensenpark in Emmen reproducties van zelfportretten van Van Gogh. Daarnaast schildert een aantal amateurs aan De Nachtwacht in de stijl van Van Gogh.

Hoogeveen: Zo’n vijfentwintig professioneel werkende kunstenaars uit de regio Hoogeveen laten in theater De Tamboer werk zien waarbij ze reageren op leven en werk van Van Gogh. Iedere kunstenaar heeft een eigen invalshoek gekozen. Zo vroeg fotograaf Harry Kleine (zie afbeelding) een roodharig model te exposeren met zonnebloemen. Te bezoeken tot en met 28 januari.