Directeur Geert Pruiksma van Nienoord belandt tijdens vakantie in stammenoorlog: 'Er zijn onthoofdingen geweest. En handafhakkingen'

In elk geval voelt het daar minder gevaarlijk dan op het vliegveld, verzekert Pruiksma. Normaal gesproken zou hij al op de terugweg naar Nederland zijn. ,,Maar alle vluchten zijn gecanceld’’, zegt hij. Aan de telefoon klinkt Pruiksma redelijk ontspannen. De stemming op de luchthaven was wel anders. ,,Daar zagen we om ons heen strijdende partijen elkaar bestoken met geweren, pijl-en-bogen en kapmessen. Met reisgenoten doken we achter een muurtje om onszelf te beschermen tegen mogelijk rondvliegende kogels.’’

Aanleiding voor het uit de hand gelopen geweld was de eerder deze week gepleegde moord op een sponsor van het festival. ,,Die man was CEO van PNG Ports (de haven van Papoea-Nieuw-Guinea, red.) en secretaris van de gezondheidsorganisatie Eastern Islands Health Care, heb ik me laten vertellen. Hij was afkomstig van de Bena-stam uit de bergen op 5 kilometer van Goroka. Waarschijnlijk is hij uit jaloezie gedood door leden van een stam hier uit de stad, die vonden dat hij al te trots liep te pronken. De bergstam van de gedode sponsor heeft het einde van het festival afgewacht, om daarna wraak te kunnen nemen. Huizen zijn verwoest en platgebrand. Er zijn onthoofdingen geweest. En handafhakkingen.’’

Het geweld hing al wel in de lucht. Pruiksma: ,,Vrijdag vierden ze hier onafhankelijkheidsdag. Toen waren er in cafés al vechtpartijen die waarschijnlijk met de moord te maken hadden.’’

Pruiksma was om 4 uur in de ochtend opgestaan met het idee om twee uur later na eerst een inlandse vlucht naar Port Moresby via Singapore terug te vliegen. De sfeer onderweg naar het vliegveld was al heel dreigend, met gewapende groepen die elkaar bestookten. ,,Het was een grote puinhoop. Eenmaal op de luchthaven werd alles stilgelegd. Ik wilde daar tussendoor even een luchtje scheppen en zag een dikke zwarte lucht boven de stad. Dat waren geen gewone wolken. Dat had de taxichauffeur me op de weg erheen ook al laten zien. Hij was daarvoor speciaal een weggetje omhoog ingeslagen. Die man bleek een neef te zijn van de vermoorde sponsor.’’

Weer binnen kwamen van links en rechts schietende mannen het terrein van de luchthaven op. Angstaanjagend. ,,Maar ze zijn uiteindelijk niet in de hal zelf geweest. Er werd hier ook gezegd dat ze het nooit op buitenlanders hebben gemunt. Die worden met rust gelaten.’’

Desondanks is Pruiksma nu weer terug bij af. ,,Ik hoop nu dat er morgenochtend een vlucht gaat. Ik ben net nog even van mijn kamer geweest in de hoop een hapje te kunnen eten’’, klinkt het laconiek. ,,Nou, vergeet het maar. Er is niks meer geleverd.’’

Het wrange van het verhaal is, dat het Goroka-festival sinds een halve eeuw juist jaarlijks gehouden wordt om de onderlinge vrede tussen stammen uit heel Papoea-Nieuw-Guinea te vieren. Pruiksma: ,,In de Sing-Sing-ceremonie op het festival komen alle verschillende culturen met dans, zang en muziek samen. Iedereen is schitterend uitgedost met kostuums die karakteristiek zijn voor de eigen streek. De een loopt rond met palmbladeren die alleen daar voorkomen, of met bijzondere bloemen, de ander met veren van vogels die nergens anders te vinden zijn.’’

Pruiksma, kunsthistoricus, droomde er al lang van de reis door het land te maken. ,,Veel plekken waar de trip langs leidt zijn niet heel toegankelijk. Met een rollator kom je er niet, dus ik wilde er niet te lang meer mee wachten. We zijn bij verschillende stammen op bezoek geweest. Aan Dubai of Sjanghai kun je misschien zien hoe de wereld er over 20 jaar uitziet – al hoop ik dat niet – maar hier juist hoe het er in een heel ver verleden wellicht ook bij ons aan toeging. In elk geval kennen sommige stammen rituelen waarbij wij ons niks kunnen voorstellen.’’

Waarbij hij niet alles waar hij over gehoord had wilde zien. Was ook niet goed voor de maag geweest. ,,Aanstaande bruidegoms die eerst ritueel door mannen worden verkracht. Of jongetjes van 8 jaar die in sommige gevallen rijp worden geacht voor een krokodillenhuid. Krijgen ze een stuk hout tussen de tanden om de pijn te verbijten en wordt er met een mes in hun rug gekerfd.’’ Er zijn ook wat minder angstaanjagende voorbeelden. ,,Er worden hier honderden verschillende talen gesproken.’’

De stammenoorlog is niet het enige potentieel ontwrichtende element geweest in deze reis. ,,Eerder hadden we al te maken met een aardbeving van 8 op de schaal van Richter. En zondag was er nog een naschok van 5. Ik had van die zware niet veel last. Toevallig was ik net in een hut op palen waarin ik wel trillingen voelde, maar ik dacht aanvankelijk niet eens aan een aardbeving. Medereizigers in een hotel voelden de schokken wel.’’

Intussen wacht Pruiksma rustig op wat komen gaat. Zonder paniekgevoel. Als de zaak onder controle is, kan hij dinsdag vroeg weg. ,,Daar ga ik wel van uit.’’