Staatsloterij en Postcodeloterij: de jaarwisseling is voor veel mensen reden om mee te doen. Foto: ANP/HH
De verkoop van de Oudejaarstrekking – hoofdprijs 30 miljoen euro - en de PostcodeKanjer – 59,7 miljoen euro – gaat door het dak. Circa twee derde van de huishoudens gokt volgende week in de loterijen.
De Kansspelautoriteit (KSA) stelt dat de winkansen duidelijk moeten zijn. ,,Maar loterijen verstoppen hun winkansen in een hoekje op hun websites”, ziet Raymond Aronds, voorzitter van SLICKS, het collectief tegen gokschade.
De KSA geldt als toezichthouder op de markt voor kansspelen. De autoriteit controleert casino’s, online gokspelen en dus ook loterijen op een eerlijk speelveld. Daarbij zegt de KSA op de eigen website dat er sprake moet zijn van ’duidelijke winkansen’.
Bij navraag stelt een woordvoerder echter dat de Oudejaarstrekking en de PostcodeKanjer slechts ’verplichte prijzenschema’s voorafgaand aan de trekking’ moeten publiceren.
Aronds is ervaringsdeskundige op het gebied van gokproblematiek. Hij is een kritische gesprekspartner van de KSA. ,,Zowel de overheid als de KSA spreekt over kansspelen. Maar laat het woord spelen er maar af. Als je een spelletje speelt, zijn er regels. Neem schaken, iedereen weet hoe dat gespeeld wordt. De gokindustrie heeft daarentegen eigen regels. Uiteindelijk rekent de industrie naar zichzelf toe.”
Wat zijn de winkansen bij de Nederlandse Staatsloterij?
Hij vervolgt: ,,Zorgplicht bij kansspelen vereist datSpelers moeten vóór deelname eerlijk en begrijpelijk worden geïnformeerd over wat meedoen gemiddeld kost en oplevert, want alleen winkansen noemen of een prijzenschema tonen is daarvoor volstrekt onvoldoende”, aldus Aronds.
Feitelijk zou de KSA daarop moeten toezien. Maar de autoriteit zit in een spagaat. De organisatie zegt onafhankelijk te zijn, maar incasseert vijf miljoen euro aan loterijheffingen per jaar. Daarmee dreigt de KSA automatisch de hoeder van de loterijen te worden en niet de verdediger van de vele miljoenen dromenjagers.
Econoom en universitair hoofddocent in Amsterdam Joost Poort zit eveneens regelmatig met de KSA aan tafel en ziet dat de KSA zich momenteel vooral richt op de online gokmarkt. ,,Daar gebeuren best veel duistere dingen. Aan het aantal boetes dat de KSA uitdeelt en de handhavende maatregelen die de organisatie neemt, zie je dat de autoriteit daarbij de nek uitsteekt.”
„Het gevolg is echter wel dat loterijen minder aandacht krijgen. Je kan stellen dat de consument niet echt bij de hand wordt genomen als het gaat om informatie over de loterijen rond de jaarwisseling.”
Loten kopen voor de Nederlandse Staatsloterij
,,Dat zou wel moeten”, zegt SLICKS-voorzitter RaymondAronds: ,,We worden overal op televisie, radio en internet lekker gemaakt met reclames over de Oudejaarstrekking en de PostcodeLoterij. Waar je ook kijkt, je wordt aangespoord een lot te kopen. De KSA pretendeert ’wij zijn er voor de kwetsbare mens’. Dat moet dan ook waargemaakt worden.”
Er zijn echter meer terreinen waarop de KSA zich eerder achter de loterijen schaart, dan zijn controlerende taak over een eerlijk speelveld uitvoert. De toezichthouder bestaat sinds 2012, maar heeft in de afgelopen 13 jaar voor de loterijmarkt geen heldere communicatierichtlijnen ontwikkeld.
Zo mogen de Postcodeloterij en de Staatsloterij een te winnen bedrag dat lager is dan de aanschafprijs van een lot een ’prijs’ noemen.
Staatsloterij jackpot gevallen
Deelnemers hebben daarnaast niet altijd helder voor ogen wat het verschil is tussen de bruto en netto prijzen.
De wet is duidelijk: de loterij-organisatie moet de kansspelbelasting voor de winnaar inhouden en aan de Belastingdienst betalen.
De winnaar van de hoofdprijs van de Oudejaarstrekking krijgt wat wordt beloofd: netto 30 miljoen euro. De Nederlandse loterij-organisatie tikt de bijbehorende kansspelbelbelasting af.
De Oudejaarstrekking is voor veel mensen een traditie. Foto: ANP
De PostcodeLoterij looft de prijs bruto uit. De kansspelbelasting die er nog af moet, wordt per 1 januari, als de uitslag bekend is, verhoogd van 34,2 procent naar 37,8 procent.
Sowieso gaat er dus 22,5 miljoen euro naar postcode 2511 CW, de cijferlettercombinatie van het ministerie van Financiën.
De Kanjer is gelijk aan vorig jaar, 59,7 miljoen euro, maar onder de winnaars is door de belastingverhoging twee miljoen minder te verdelen.
Wat zijn de winkansen van de Postcodeloterij?
Bij de Oudejaarstrekking kan via de lotenverkoop ingeschat worden wat de kans op de hoofdprijs is: circa 1 op 4 miljoen.
Bij de Postcodeloterij zijn de winkansen veel moeilijker in te schatten, omdat onbekend is hoeveel mensen per postcode meedelen.
Volgens econoom en universitair hoofddocent van de UvA in Amsterdam Joost Poort is dat allemaal te overzien. ,,De vraag is: zit de consument te wachten op een precieze duiding van de winkansen? Mensen willen graag een droom kopen.”
„Natuurlijk moeten loterijen zich aan regels houden en transparant zijn, maar er zijn nog zoveel meer vragen te stellen, zoals: wat is de kans dat je je inleg terugwint? En wat is de kans dat je de jackpot wint? Dat is weer iets anders dan een hoofdprijs, maar mensen halen het vaak allemaal door elkaar.”
Zo mogen de Postcodeloterij en de Staatsloterij een te winnen bedrag dat lager is dan de aanschafprijs van een lot een ’prijs’ noemen.
Feit blijft: 2 januari is Nederland weer enkele miljonairs rijker. Hoeveel, dat weet alleen niemand vooraf.
