Meesterkraker Aage Meinesz bewerkt een brandkast ter promotie van zijn boek 'Mijn nachten met de thermische lans', 5 oktober 1976. Foto: Nationaal Archief/Rob Bogaerts/Anefo
De spectaculaire ontsnapping van meesterkraker Aage M. uit de gevangenis van Leeuwarden spreekt een halve eeuw na dato nog steeds tot de verbeelding. Aan de hand van getuigenverklaringen reconstrueren verslaggevers Frank von Hebel, Martin Groenewold en Colin Mooijman zijn uitbraak, die nooit helemaal is opgehelderd, in aflevering 3 van de podcast De Nostalgisten.
Een vrolijke vent. Slim. Aantrekkelijk. Een charmeur. Wie hem kent, spreekt geen kwaad woord over Aage Meinesz.
Hij is begin jaren 70 dan ook het prototype van een knuffelcrimineel. Lang voordat half bekend Nederland met Heineken-ontvoerder Willem Holleeder op de foto wil, duikt Meinesz op als gast in een populaire talkshow (Voor de vuist weg, gepresenteerd door Willem Duys), neemt hij als zanger een grammofoonplaatje op en schrijft hij zijn inbrekersavonturen op in een bestseller.
„Aage had gevoel voor humor”, zegt de Leeuwarder reclameschilder Koos Reinsma, die in de jaren 70 met hem bevriend raakte. „Een hartstikke fijne vent.” Mede omdat Aage nooit geweld gebruikte, verwierf hij veel sympathie onder het publiek. Hij was een boef, maar wel een vriendelijke.
Aage Meinesz, een charmante boef. Foto: Nationaal Archief/Bert Verhoeff/Anefo
Hij brandde dwars door beton en metaal
Vanwege zijn inbrekerscarrière haalt Aage Meinesz (1942) vooral als ‘Aage M.’ de krantenkolommen. De in Indonesië geboren Hagenaar is de schrik van de bankwereld; geen kluis is voor hem veilig. Als gereedschap gebruikt Meinesz een thermische lans, een soort lasapparaat waarmee hij dwars door beton en het dikste metaal kan branden.
In het paasweekend van 1971 breekt hij er de kluis van V&D aan het Ruiterskwartier in Leeuwarden mee open. De buit bedraagt 120.000 gulden. De opbrengst had nog hoger kunnen zijn, maar Aage laat de loonzakjes van het personeel onaangeroerd. In september 1972 herhaalt hij zijn kunststukje in Helmond. Deze keer mist de Nederlandsche Middenstandsbank ruim 6 ton, maar uit de particuliere kluisjes ontbreekt geen cent.
„Aage was een boef met principes”, zegt zijn zoon Jelle Meinesz, die poseert voor een schilderij dat is gemaakt door zijn vader. Foto: DVHN
„Aage was een boef met principes”, zegt zijn zoon Jelle Meinesz. „Het ging hem denk ik niet eens om het geld, want hij gaf het net zo makkelijk weg aan zijn benedenbuurvrouw die nooit op vakantie was geweest. Of hij stopte 1000 gulden in de handtas van een vrouwtje dat hij op straat tegenkwam, waarna hij hard wegrende.”
Spectaculaire ontsnapping uit het Huis van Bewaring
Een hoogtepunt in Aages boevenbestaan is zonder twijfel zijn spectaculaire ontsnapping uit het Huis van Bewaring in Leeuwarden. Het is 18 april 1974, twee weken nadat Meinesz in hoger beroep tot 4,5 jaar cel is veroordeeld wegens – onder meer – genoemde kluiskraken. Tegen 11 uur ’s avonds ontdekken voorbijgangers dat er, zoals in een stripverhaal, aan elkaar geknoopte lakens uit een gevangenisraam hangen.
„Als ik een gaatje zie, dan ben ik weg. Dat zei hij letterlijk”, herinnert Jos van den Broek zich. De toenmalige adjunct-directeur van het Huis van Bewaring rapporteert die uitspraak van Aage M. aan de directie en de staf. „Maar niemand verwachtte dat hij er écht vandoor zou gaan.”
Het lijkt dan ook volstrekt onmogelijk: Aage M. zit met twee anderen opgesloten in een cel – ‘een zaaltje’ in de woorden van Van den Broek – op de tweede verdieping. De kleine vensters gaan schuil achter stevige tralies. De binnentuin waarop de gedetineerden uitkijken, is omheind door een zeker 3 meter hoge muur. Door de ronde bovenkant hebben eventuele klauteraars geen grip. Bewakers lopen geregeld hun ronde en controleren alle cellen.
Het Huis van Bewaring in Leeuwarden waaruit Aage Meinesz op spectaculaire wijze ontsnapte. Foto: Wietze Landman
Meesterkraker had afluisterapparatuur in zijn cel
Maar Aage laat zich niet tegenhouden. ‘Ik draaide de radio voluit en begon met brooddeeg de naden van de celdeur dicht te stoppen’, noteert hij later in zijn boek. ‘Vervolgens stopte ik de luchtroosters die op de gang uitkwamen potdicht met natte lappen. Ik schakelde de babyfoon in en ving de zender op die ik in de bewaarderswacht had verstopt, en luisterde. De stemmen van de bewaarders klonken mij vertrouwd in de oren. In grote trekken kon ik hun doen en laten volgen. Tevreden borg ik het apparaat in mijn zak. Het werkte perfect.’
De meesterkraker beschikt dus over afluisterapparatuur in zijn cel. De recherche vindt daar na de ontsnapping ook ijzerzagen, valse sleutels en slotenmakersgereedschap. En het allerbelangrijkste: een geïmproviseerde snijbrander om de tralies mee te lijf te gaan. Vanuit de binnentuin klimt Aage langs een touw, dat hem van buiten is toegeworpen, naar de vrijheid.
Die vrijheid gebruikt de in- én uitbreker op een bijzondere manier: Aage begint op zijn onderduikadres in Rijswijk een relatie met – nota bene – een hoofdagente. Hij belt met het radioprogramma In de Rooie Haan om de groeten te doen aan de medewerkers van de gevangenis in Leeuwarden. En vanuit verschillende steden verstuurt hij ansichtkaarten naar de politie.
‘Het spijt me dat er zo’n herrie van is gekomen’
Jos van den Broek ontvangt een handgeschreven brief als Aage na vier maanden weer wordt opgepakt en vastzit in Arnhem. Hij schrijft onder meer: ‘Ik ben in Leeuwarden altijd goed behandeld geweest. Daarvoor nog mijn hartelijke dank. De uitbraak was dan ook niet tegen het gesticht bedoeld. Het spijt me dat er zo’n herrie van is gekomen. (..) Maar ik dacht dat ik op een sportieve manier en beslist zonder geweld ben vertrokken.’
Jos van den Broek was adjunct-directeur van het Huis van Bewaring in Leeuwarden. Aage M. stuurde hem een handgeschreven brief. Foto: DVHN
De twee zien elkaar pas weer in het najaar van 1985. Van den Broek loopt door een gang in het penitentiaire ziekenhuis in Scheveningen als hij achter zich een stem hoort: ‘Dag, meneer Van der Broek.’ „Ik hoorde meteen dat het Aage was, ook al omdat hij mijn naam altijd verkeerd uitsprak. Ik keek om en zag een man die krom liep van de pijn. Hij had de dood in de ogen. Wat had ik het met hem te doen. Een paar dagen later is Aage overleden aan darmkanker.”
Nederlands bekendste knuffelcrimineel krijgt een laatste rustplek op de algemene begraafplaats Westduin in Den Haag. Het graf is inmiddels geruimd.
Zelfs een halve eeuw na zijn daad is nooit volledig opgehelderd wie Aage M. heeft geholpen bij zijn ontsnapping. Hoe kwamen die spullen in zijn cel? Wie bestuurde de vluchtauto? Aage heeft er altijd over gezwegen en ook zijn celgenoten hielden de kaken op elkaar. In de podcast De Nostalgisten spreken de verslaggevers Frank von Hebel, Martin Groenewold en Colin Mooijman met betrokkenen van toen. Welke rol speelde bijvoorbeeld de Leeuwarder drummer Arjen Kamminga, die kort daarvoor had opgetreden in de gevangenis? Ook Ally Fens, de nu 95-jarige boezemvriend van Aage Meinesz, werpt nieuw licht op de zaak.
De Nostalgisten
De Nostalgisten is een zesdelige podcastserie van Dagblad van het Noorden over historische gebeurtenissen in Groningen, Drenthe en Friesland. In elke aflevering belichten Frank von Hebel, Martin Groenewold en Colin Mooijman één onderwerp. De eerste aflevering, over het succesvolle Europacupdebuut van FC Groningen in 1983, kwam woensdag 14 februari online. Vorige week ging het over de mogelijke aanwezigheid van onderaardse gangenstelsels onder Appingedam en Franeker. De komende tijd hoor je episodes over de vanuit Groningen uitgezonden Showbizzquiz (6 maart), de zoektocht naar een nazischat op Schiermonnikoog (13 maart) en de historie van ontgroeningen bij studentenverenigingen (20 maart).
De Nostalgisten is de historische podcastserie van Dagblad van het Noorden.
