De oud-marinier is even terug in Groningen. Hij zat maanden aan het front in Oekraïne en keert binnenkort terug. Foto: DVHN
Lammert* zit in Oekraïne. Enkele weken geleden was de Groninger nog werkzaam bij het Korps Mariniers. Hij heeft ontslag genomen als beroepsmilitair om te kunnen vechten aan het front tegen de Russische invasie. ,,Ik zou niet met mezelf kunnen leven als ik niets heb gedaan.”
Vorige week vertrok hij met een FlixBus uit zijn stad Groningen, inmiddels zit Lammert in Oekraïne. Dit verhaal is gepubliceerd na een berichtje vanuit Oekraïne: ‘Ik ben er, ben veilig. De reis is soepel verlopen, geen problemen bij de grens. Het verhaal mag nu worden gepubliceerd’, aldus Lammert.
Hij heeft het thuisfront - ouders en vrienden - in persoonlijke brieven ingelicht over de échte reden voor zijn vertrek uit Nederland, en de ware bestemming. Hij wilde namelijk niet dat zij hem tegenhielden, zoals ze dat eerder al eens hadden gedaan. Zo’n anderhalf jaar geleden had hij vanwege hun reactie zijn vertrek naar Oekraïne afgeblazen. Maar ditmaal heeft-ie doorgezet.
Op de redactie in Groningen vertelt de twintiger voor vertrek zijn verhaal. Hij wil niet herkenbaar op foto’s. Zijn Defensie-achtergrond is gecheckt door deze krant. Hij is thuis bezig met inpakken.
Je hebt enkele jaren bij het Korps Mariniers gewerkt, en nu ga je naar Oekraïne...waarom?
,,Omdat het eigenlijk geen optie is om dit niet te doen. Er gebeuren daar afschuwelijke dingen, dat moeten we tegenhouden. Het voelt een beetje alsof ik een brandweerman ben, die naast een brandend huis staat en toekijkt hoe de bewoners maximaal hun best doen om de vlammen te doven. Ik ben daar heel goed voor opgeleid en ik sta te wachten tot die lui hun ding doen.”
Trump doet moeilijk over het geven van wapens en inlichtingen aan Oekraïne. Heeft dat nog invloed op je besluit?
,,Ik ben er nog meer van overtuigd geraakt dat het nodig is om te gaan. Als de VS niets doet, dan moeten we het zelf doen. De Oekraïense behoefte aan steun is niet minder geworden, en de Europese wil om dit conflict te winnen is ook niet verminderd. Op een persoonlijk niveau is mijn besluit niet veranderd. Het is misschien gevaarlijker geworden, maar aan het front was het al gevaarlijk.”
Je voelt het als een morele plicht?
,,Ik zou niet met mezelf kunnen leven als ik niets heb gedaan, als ik niet mijn steentje zou hebben bijgedragen om die oorlog te winnen. Dat is mijn persoonlijke morele aspect. Het is moreel verwerpelijk niks te doen als er iets verkeerds gebeurt. De filosoof Dante zei het mooi: ‘De donkerste plekken in de hel zijn voor hen die hun neutraliteit bewaren in tijden van crisis.’ Als je niet alles doet wat je kan doen, ben je even medeplichtig als wanneer je zelf iets kwaads doet. Als we niet alles op alles zetten om de Russen tegen te houden dan zijn we even schuldig aan het verlies van Oekraïne als de Russen.”
„.En dan heb je het grotere plaatje. Als de Russen winnen en over tien jaar weer op sterkte zijn, dan komen de Baltische Staten aan de beurt, Finland, het voormalig Joegoslavië. Dan is het wél onze beurt. Dan heb ik liever dat we het hier en nu uitvechten. Die oorlog moet gewoon gewonnen worden. Het kan niet dat in de 21ste eeuw een land grondgebied afpakt van een andere staat. Ik vind het niet kunnen niks te doen. Het voelt een beetje onnozel om op de schietbaan in Noorwegen weer met losse flodders voorwaarts te gaan, tijdens een oefening, terwijl de echte oorlog door anderen wordt gevoerd, die daar niet voor opgeleid zijn.”
Heb jij contacten voor wanneer je de grens oversteekt?
,,Ja, ik heb contact met het internationale legioen van strijders voor Oekraïne. Ik heb een intakegesprek gehad. Ik meld me in westelijk Oekraïne. Daar steek ik de grens over en meld mij op een afgesproken punt. Dan volgen medische onderzoeken, training en dan word ik naar een eenheid gestuurd. Er is een heel systeem om mensen zo snel mogelijk uitgerust en opgeleid daar ter plaatse te krijgen, en dat systeem zal ik gaan doorlopen.”
Ga je naar het front?
,,Ja, uiteindelijk wel, hangt beetje af van wat precies mijn functie wordt. Als ze vrachtwagenchauffeurs nodig hebben, dan word ik daarbij geplaatst. Maar zoals het nu lijkt, hebben ze behoefte aan het front, en daar ben ik voor opgeleid. Dat kan ik goed, dus de kans is groot dat ik daar heen ga. Dat zal in roulatie gaan: periode aan het front, dan terug in training en op reserve, en dan weer terug naar het front. De precieze invulling ervan verschilt per eenheid en per taakstelling.”
Heb je afscheid genomen thuis?
,,Ja, zeker, maar ze weten niet dat ik die kant op ga. Als dit gesprek wordt gepubliceerd, weten ze het. Dan ben ik in Oekraïne. Maar eerst heb ik een verhaal verzonnen over een baan in het buitenland. Daarmee heb ik mensen de kans gegeven afscheid te nemen, misschien niet helemaal het afscheid dat ze verwacht hadden, maar dat was het beste onder de omstandigheden. Ik heb brieven geschreven waarin ik het uitleg en geef de mogelijkheid contact te houden. Ik hoop dat ik genoeg heb kunnen doen om de klap zo licht mogelijk te maken voor ze.”
Ben je niet bang dat je sneuvelt?
,,Ja, natuurlijk, maar voor hetzelfde geld loop ik hier buiten, struikel en breek mijn nek. Ik zou het niet oké vinden oud te worden en te weten dat ik niks heb gedaan, terwijl ik ook een verschil had kunnen maken. We gaan allemaal dood, het enige verschil dat je kan maken is hoe je sterft. En: ik vind het dan beter om voor iets goeds dood te gaan, dan voor niks te leven. Een dag als leeuw is beter dan een leven als schaap, om nog een citaat er bij te pakken. Wij zijn onze eigen normen, en als we niet bereid zijn voor die waarden te vechten, dan zijn we niks.”
Heb je collega’s gevraagd hetzelfde te doen als jij?
,,Nee, zoiets is een individuele keuze, je kunt mensen niet die kant opslepen. Zoiets moet vanuit jezelf komen. Ik raad mensen ook aan: doe wat je kunt, ze hebben gewoon mankracht nodig. Maar het moet wel een weloverwogen persoonlijke keuze zijn.”
Wat neem je mee?
Tja, veel eigen uitrusting eigenlijk; spullen waarvan ik weet dat ik ermee kan werken en waarvan ik de kwaliteit ken. Zoals mijn dienstschoenen, helemaal ingelopen, comfortabel, dat soort dingen, persoonlijke uitrusting dus. Maar ik krijg daar ook veel ‘kit’, al is het natuurlijk fijner om met gereedschap te werken dat je al kent.”
Krijg je soldij? Word je betaald door de Oekraïense autoriteiten?
,,Wij vallen als vrijwilligers onder het Oekraïense loonstelsel. Dat is een basisloon waar bonussen bovenop komen, afhankelijk wat je precies aan het doen bent. Als je aan het front staat, de ‘zero-line’, dan krijg je flink wat extra’s, maar als je achterin ergens zit waar het rustiger is, dan krijg je minder betaald. Het systeem is vergelijkbaar met hoe het in Nederland werkt. Hier krijg je ook meer betaald als je op uitzending bent of op oefening dan in Nederland.”
Krijg je de Oekraïense nationaliteit?
,,Nee, niet zo automatisch als je bij het Franse vreemdelingenlegioen de Franse nationaliteit krijgt. Er is wel een traject voor inburgering.”
Bestaat de kans dat je instructeur wordt voor militairen?
,,Nou, ik ben een ervaren militair, maar ik heb de strijders daar niet per se veel te vertellen. Want ik heb veel vredestijd NAVO-ervaring, maar zij zijn daar al járen aan het front aan het vechten. Ze weten echt wel wat ze aan het doen zijn. Ik ga nog van hun leren.”
Afgelopen tijd dook schokkend videomateriaal op van een man-tot-man gevecht tussen een Russische en een Oekraïense militair. De dodelijk gewonde Oekraïense militair pleegde zelfmoord door een granaat te laten ontploffen tegen zijn eigen lichaam. Of dat hoge geluid van drones die zoomen boven schuilende militairen, die bidden dat ze niet worden opgeblazen. Vind je dat niet eng?
,,Tja, dat hoort erbij. Het schijnt dat oorlog niet ontspannend is. Dat is de baan nou eenmaal.”
Heb je uitzendervaring?
,,Ik vertel liever niet al te veel over mijn cv bij Defensie; is niet heel professioneel om dat te doen.”
Stel: je wordt krijgsgevangen genomen...
,,Het is dan wat het is, accepteren en zien wat er gebeurt...”
(De komende maanden houdt Dagblad van het Noorden contact met de ex-marinier. Zodra het kan komt Lammert met een update van zijn situatie. Uit veiligheidsredenen hebben we ervoor gekozen de ex-marinier met een verzonnen naam op te voeren. De ware identiteit van ‘Lammert’ is geverifieerd door deze krant.)
