Esmah Lahlah en Mark Boumans grepen naast mooie baan. Is geheimzinnigheid nog van deze tijd?

Esmah Lahlah bleek niet alleen in haar woonplaats Tilburg te hebben gesolliciteerd als burgemeester maar ook nog in Delft. Het nieuws dat de nummer 2 van GroenLinks-PvdA stilletjes naar de uitgang zocht, overschaduwde toch een beetje de verkiezing van Jesse Klaver tot partijleider.

Het pijnlijke was ook dat er gelekt was uit de vertrouwenscommissies. Dat was in Drenthe niet eens nodig in de procedure voor de nieuwe commissaris van de Koning. VVD’er Mark Boumans liet zelf in alle openheid weten dat hij gesolliciteerd had naar de baan, die uiteindelijk naar oud-Kamerlid van het CDA Agnes Mulder ging.

Het zal wel altijd een geheim blijven of zijn openheid over zijn sollicitatie een rol heeft gespeeld bij zijn afwijzing. In het Drentse provinciehuis werd in ieder geval wat misprijzend over gedaan; het grensde aan een persoonlijke campagne, sollicitatierondes horen vertrouwelijk te blijven.

De vraag is natuurlijk of dat nog wel van deze tijd is. In vrijwel alle beschaafde landen zijn openbare verkiezingen voor banen als burgemeester of gouverneur. Het zorgt voor een levendige betrokkenheid van burgers bij de lokale democratie. Kijk bijvoorbeeld naar de burgemeestersverkiezing in New York.

De gekozen burgemeester was altijd een van de kroonjuwelen van D66, en heeft deze partij nu niet het heft in handen? Het geheimzinnige ‘kartel’ van elkaar baantjes toespelende politici is ook steen des aanstoots van de PVV en vooral Forum voor Democratie.

Maar de gevestigde partijen houden begrijpelijkerwijs graag vast aan de achterkamertjes. Een baan met aanzien, boven de partijen verheven, is toch een mooi vooruitzicht voor beginnende politici. Het is al zo moeilijk mensen enthousiast te krijgen voor zo’n baan waarin je toch het mikpunt van kritiek kan zijn, of erger.

Het verdelen van de baantjes is ook handig voor de rust in de polder. Zodat er in ons coalitieland een eerlijke verdeling van zulke posten over de partijen komt. Commissarissen van de Koning proberen daar samen met de minister van Binnenlandse Zaken en landelijke partijleiders regie over te houden.

Zo probeerde Max van den Berg in zijn tijd op het Groningse provinciehuis de touwtjes strak in handen te houden. Het werd een publiek geheim dat hij Jaap Kuin een tweede kans als burgemeester gunde. De PvdA’er sneuvelde als wethouder in Assen nadat hij betrapt was op het stelen van een paar boortjes in de bouwmarkt. Maar dankzij Van den Berg werd Kuin alsnog burgemeester in Pekela. Tegenwoordig tot vrijwel ieders tevredenheid, dus zo slecht is dat systeem misschien wel niet.

Toch vertoont het steeds meer scheurtjes. Via NRC weten we nu dat korpschef van de politie Martin Sitalsing tegelijk met Koen Schuiling solliciteerde naar de baan van burgemeester van Groningen. Volgens de krant speelde dat nog een rol bij het politieoptreden tegen Schuiling bij de vermeende openbare schennis in zijn auto.

En dit zijn dan een paar sollicitaties die uiteindelijk in de openbaarheid zijn gekomen. We weten niet half hoeveel er in de vertrouwenscommissies allemaal bekend is. En welke rol dat misschien zonder dat we het weten speelt in de dagelijkse politiek.

Het heeft nu ook iets oneerlijks. Meestal wordt er niets gelekt en kunnen politici solliciteren wat ze willen. Soms is er wel een lek, zoals bij Esmah Lahlah. Over het lekken zelf wordt schande gesproken en zelfs aangifte gedaan bij de politie, want lekken over zoiets is streng verboden. Maar de schade is al aangericht en het zou interessant zijn te weten wie dáár nu weer belang bij had.

In ieder geval is het een beetje raar dat mensen die het systeem van geheime sollicitatierondes te vuur en te zwaard verdedigen, er schande van spreken dat Lahlah solliciteerde op een andere baan. Dat had je dan toch niet moeten weten?