Premier Mark Rutte en Hans Vijlbrief, staatssecretaris Mijnbouw tijdens het debat over het rapport van de Parlementaire Enquetecommissie Aardgaswinning Groningen. ANP ROBIN UTRECHT
Het was voor veel Groningers afgelopen dagen een teleurstelling dat premier Rutte niet is weggestuurd door de Tweede Kamer. Maar door de politieke druk flink op te voeren op Rutte zijn er in het grote gasdebat toch ook wel degelijk punten bereikt waar de Groningers wat aan hebben. Vijf resultaten op een rij, maar ook vijf punten die juist níet zijn binnengehaald.
1. Betere schaderegeling
De grens voor schadevergoeding zonder onderzoek wordt opgetrokken van 40.000 naar 60.000 euro. Dat heeft staatssecretaris Hans Vijlbrief in principe beloofd. De grens van 40.000 euro was een van de belangrijkste pijnpunten van de Groningers. De meeste schades zijn vrij klein, onder de 40.000 euro. Daarmee dreigden de grote complexe schadegevallen midden in het kern-bevingsgebied juist niet ruimhartiger opgelost te worden.
Door de grens op te trekken naar 60.000 euro pakt de groep overblijvende complexe gevallen nog wat lager uit, waardoor daar in de redenering van Vijlbrief meer aandacht voor komt. Er komen taskforces om die grote complexe schades ‘deur tot deur’ af te handelen.
2. ‘Koste wat kost’ (in plaats van ‘doen wat nodig is’)
Voor de hele schade en versterking in Groningen beloofde het kabinet in zijn eerste reactie geld uit te trekken om ‘te doen wat nodig is’. Dat klinkt mooi, maar in eerdere versies van de plannen stond het veel minder zuinig geformuleerd, namelijk dat alles vergoed wordt ‘koste wat het kost’. Na overleg met het ministerie van Financiën is die nieuwe formulering in de plannen gekomen.
Maar de Tweede Kamerleden waren daar achter gekomen. Er ligt nu een motie van CDA en D66 om de formulering weer terug te draaien naar het oorspronkelijke ‘koste wat kost’. Dat kan om serieus geld gaan in de toekomst.
Er wordt komende dinsdag nog over een groot aantal inhoudelijke moties uit het gasdebat gestemd in de Tweede Kamer. Deze motie lijkt alvast wel een meerderheid te gaan halen.
3. Indexeren van geld
In de eerste kabinetsreactie was al beloofd om 30 jaar lang ieder jaar 250 miljoen euro te investeren in Groningen. Dat is nu veel geld maar met een inflatie van zo’n 10 procent wordt zo’n bedrag in de loop van al die jaren snel minder waard. Een motie van ChristenUnie, CDA en D66 eist het volledig indexeren van dat bedrag. Daarmee wordt de 250 miljoen euro dus telkens opgehoogd met de inflatie.
4. Welvaart Groningen móet omhoog
Niets is zo veranderlijk als de politiek. Daarom was er in de kabinetsreactie al beloofd dat de afspraken met Groningen worden vastgelegd in een wet. En er komt dertig jaar lang een jaarlijkse Staat van Groningen.
In de onderhandelingen tussen Groningen en het kabinet werd afgelopen maanden gesproken over een verschil van tientallen miljarden euro’s tussen wat de regio wilde en wat het kabinet bood. Maar belangrijker voor de echte bedragen in de toekomst worden misschien nog wel deze jaarlijkse gesprekken en de wet.
De Tweede Kamer heeft in moties de afspraken over deze Staat van Groningen nog verder aangescherpt. Zo komt zwart op wit te staan dat er een ‘cultuuromslag’ moet komen bij het ministerie van Economische Zaken als er in de Staat van Groningen over investeringen in de provincie wordt gesproken. Ook ligt er een motie van de coalitie dat de veiligheid en gezondheid van Groningers in alle staatsdeelnemingen en publiek-private samenwerkingen voorop moeten staan.
CDA en ChristenUnie hebben zich zelfs achter een motie van GroenLinks en PvdA geschaard waarin de belofte staat dat de welvaart van Groningers in die jaren omhoog getrokken moet worden naar het peil van de rest van Nederland.
5. Groningen heeft zich laten zien
Tijdens het Kamerdebat wemelde het dagenlang in de Tweede Kamer van de Groningers die zich vasthoudend, saamhorig maar tegelijk ook heel netjes gedroegen. Dat heeft een goede indruk gemaakt in Den Haag. De publieke tribune puilde uit met gewone Groningers maar overal liepen ook politici, lobbyisten en bestuurders. Hoewel er binnen Groningen best eens verdeeldheid heerst op punten, kwam dit krachtig over.
Zoiets levert misschien niet meteen geld of andere concrete zaken op. Maar in de politiek is emotie en beeldvorming ook belangrijk. De kans is toch iets groter dat Groningen en de rest van het Noorden wat serieuzer genomen worden.
Maar wat is er niet binnengehaald?
1. Lagere energiekosten
Een motie van de PvdA dat het Noorden voortaan een lagere energierekening moet krijgen dan de rest van het land, krijgt alleen steun van de oppositiepartijen. Daarmee haalt die motie komende dinsdag waarschijnlijk geen meerderheid.
2. Funderingen
Als onderdeel van de schadevergoedingen en versterkingsplannen kunnen er waar nodig wel funderingen van woningen worden aangepakt. Maar er lag ook een plan voor alle woningen in Groningen met aangetaste funderingen. Dat zou zeker 5 tot 10 miljard euro kosten en dat wordt het kabinet te gek, ook omdat allerlei andere oorzaken zoals waterschade of veengrond-daling ook mee zouden tellen. Volgens Vijlbrief zou de rest van Nederland dit dan ook willen.
3. Heffing op oliebedrijven
Een motie van de oppositie dat er een heffing moet komen op de oliebedrijven zoals Shell, haalt waarschijnlijk geen meerderheid doordat de coalitie hem niet steunt. Vijlbrief zei in het debat wel dat hij geen moeite zou hebben met zo’n heffing maar nog wel praktische bezwaren ziet. Er wordt over enkele weken nog over gesproken in de Kamercommissie.
4. Zwembaden en bushaltes
Een motie van de oppositie dat er in het aardbevingsgebied geen buslijnen, zwembaden en andere voorzieningen meer mogen verdwijnen, heeft geen steun gekregen van de regeringspartijen. Hij haalt het dinsdag dus waarschijnlijk niet.
5. Extra geld Nedersaksenlijn en Lelylijn
Staatssecretaris Vijlbrief deed geen harde toezeggingen over geld voor het nog ontbrekende deel van de spoorlijn Stadskanaal-Emmen, de Nedersaksenlijn. Er ligt wel een motie van de VVD dat de Nedersaksenlijn en Lelylijn ‘zwaar moeten meewegen’ in toekomstige plannen, maar dat is geen keiharde belofte.
