Krakers huize Tocama in Uithuizen willen verdere verloedering voorkomen. 'Zo'n pand moet shinen'

Kraker Jan doet graag het hek van het landgoed aan de Dingeweg van het slot om een rondleiding te geven. Hij woont er nu enkele dagen met zijn vriendin en enkele medestanders en is bijkans lyrisch over het rijksmonument.

Het woonhuis met de grote kamers, sierlijke deuren en balkons, de hal van marmer en de enorme schuur bekoort de nieuwe bewoners. Maar ze maken zich grote zorgen over het verval. ,,Dit staat al veel te lang leeg. Als je zoiets wilt behouden, moet er weer snel een invulling komen.’’

In de voormalige boerderij richtte de laatste particuliere eigenaar een oorlogsmuseum in. Maar het pand werd lelijk getroffen door aardbevingen. De schade is groot, op meerdere plekken is het pand binnen gestut.

Na lange discussies kocht de Stichting Woonbedrijf Aardbevingsgebied Groningen (SWAG) het uiteindelijk enkele jaren geleden op. De stichting beheert namens de staat aangekochte panden om leegstand, verloedering, kraak en vandalisme te voorkomen.

Maar volgens activist Jan werkt dat in de praktijk niet of nauwelijks. ,,Moet je zien wat hier gebeurt’’, zegt hij met een wijds armgebaar. Hij wijst op de schuur. ,,Het regenwater sijpelde door de muur naar binnen. We hebben eerst maar eens de dakgoot leeggehaald. Die was dichtgegroeid. Dat krijg je als een pand leeg staat.’’

Daarnaast vallen lege monumentale panden ook nogal eens ten prooi aan koperdieven. De zinken dakgoot is er nog bij huize Tocama. ,,Maar meerdere loodflappen zijn al uit de muur getrokken’’, wijst Jan. ,,Niet normaal toch?’’ In de bijkeuken is een raam gesneuveld en dichtgetimmerd met hout. ,,Er zijn inbrekers binnen geweest.’’

Het grote gazon rondom is keurig gemaaid. Niet het werk van de krakers. ,,Dat regelt de stichting. Zodat het voor de bühne nog wat lijkt.’’ Dinsdag werden de nieuwe bewoners ‘betrapt’ door iemand van de organisatie. Die haalde de politie erbij. Er werd een afspraak gemaakt voor een gesprek. ,,We zoeken de dialoog’’, zegt de vriendin van Jan. ,,We zijn geen ordinaire krakers.’’ Jan: ,,We willen dat SWAG gaat nadenken hoe ze in de toekomst direct aan de slag kunnen met nieuw aangekochte panden.’’

Als het aan hen ligt wordt Huize Tocama - tegenover de Menkemaborg - versterkt en in oude glorie hersteld. Dat gaat een vermogen kosten, realiseren ze zich. ,,Dit is nu eigendom van de staat. Die heeft in het verleden zoveel geld verdiend aan de gaswinning dat dit er echt wel af kan.’’

En tot die tijd blijven Jan, zijn vriendin en enkele medestanders graag op het pand passen. ,,Het is nu vervallen, maar nog mooi. Kun je bedenken hoe het vroeger was. Zie je al dit marmer?’’, zegt hij als hij de hal door loopt. ,,Echt een huis van een rijke herenboer. Het is geen straf om dit te bewaken.’’

Boven trekt hij op een slaapkamer de authentieke dubbele deuren naar buiten open. Het uitzicht over het veld is fenomenaal. ,,Een patserbalkonnetje. Maar oh zo mooi. Zo’n pand moet toch ?”