'Waar gaan we heen?' Doodvermoeide vluchtelingen uit Oekraïne wachten in Warffum op een bed, een douche, een plek

Roerloos ligt haar blonde hoofd op tafel. Om haar heen praten de vrouwen, spelen de kinderen, kijken de jongeren op hun telefoons, maar ze merkt het niet. Haar kleine hond, in trainingsjasje gestoken, Kijkt naar haar en legt gelaten zijn kop op zijn pootjes. Vrouwtje slaapt. Kapot moe na een busreis van 24 uur uit Polen naar hier.

Het is even na twaalven op de dinsdagmorgen, en het is druk in het Dorpshuis van Warffum. Overal zitten vluchtelingen uit Oekraïne, zo’n zeventig in getal, allemaal met de zelfde hologige blik, als slaapwandelaars die hun weg zoeken in een nachtmerrie: moeders, oma’s, sluikharige pubermeisjes, bijna allemaal vrouwen, hier en daar een man. In de aangrenzende hal, ieder jaar het decor van dansfestival Op Roakeldais, draaien vijf jongetjes landerig om een voetbal.

Ze waren hier al vroeg. Om acht uur. Hun bus, voor het merendeel gevuld met vluchtelingen uit Kiev en omstreken, was vandaag al de derde die vandaag het dorp binnenreed. De eerste twee busjes draaiden vanochtend om half vijf de parkeerplaats op van Warfheem. In dat zorgcentrum zouden ze opgevangen worden, zo was hen verteld door de vrijwilligers die hen uit het opvangcentrum in Polen ophaalden.

De instroom van vluchtelingen uit het door oorlog geteisterde Oekraïne verloopt enigszins chaotisch in het Groningse dorp. De directie van opvangplek Warfheem zou eigenlijk vandaag in overleg met de gemeente. Maar wie vlucht, wil niet wachten op overleg. Wie vlucht, wil een bed. Dus daar kwamen ze, busje na busje, na busje. Marianne Waterman van de gemeente Hogeland kijkt om zich heen. ,,We zijn een beetje overvallen’’, zegt ze. ,,Nou ja... laat dat beetje maar weg.’’

Aan haar de taak om deze groep door te verwijzen naar adequate opvangplekken. ,,We zijn nu aan het uitzoeken wie bij wie wil blijven en wie waar naartoe gaat.’’ Dat moet zorgvuldig, zegt ze, je wilt niet dat de mensen alsmaar van hot maar her worden gesleept.’’ Er is plek in Warffum. Het Warfheem heeft plek voor zo’n 100 vluchtelingen. Er is plek in Kantens. Daar staan 10 wisselwoningen. ,,Maar die woningen moeten na afzienbare tijd weer beschikbaar zijn.’’

Olga Larina (32) en haar 13-jarige dochter Valeria zitten aan een tafel naast de slapende blonde vrouw. ,,We waren een dag in Polen en twee meisjes zeiden: kom met ons naar Holland.’’, zegt Olga. ,,Ik kende Holland een beetje, ik heb een vriendin in Tilburg.’’ Twee dagen geleden vluchtten ze uit Charkov. ,,Charkov was een prachtige stad. Met parken voor de kinderen, mooie kerken. Mijn huis is verwoest. We hielden ons schuil voor de bommen op het station in de achterkamer van ons appartement. Nu is alles vernietigd. Mijn chef heeft me op de trein gezet.’’ Ze wijst naar een zwarte tas naast haar op de stoel. ,,We hadden nauwelijks tijd om te pakken.’’

De 32-jarige manager in kunstmesttoepassingen slikt. Het ergste is dat ze haar familie achter moest laten. ,,Mijn broer en mijn moeder. Mijn moeder zei: kind, ik ben hier geboren, ik zal hier ook sterven.’’ In tranen: ,,Ik ben trots op ons land, op onze mannen die weten waar ze in geloven.’’ Een jongetje geeft haar een zakdoek. Ze glimlacht en kijkt om zich heen naar de vrouwen met wie ze een bus deelde. ,,We werden familie tijdens één reis.’’ Nee, geslapen heeft ze niet. ,,Te nerveus.’’

Francie Kaijk van Dorpsbelangen werd vanmorgen om acht uur haar bed uit gebeld. Er moesten broodjes komen. En groentesoep. Dat ging er goed in. De mensen hadden honger. Aan vrijwilligers geen gebrek in Warffum. Toen vorige week donderdag bekend werd dat er vluchtelingen zouden komen, stroopte het dorp vereend in kracht de mouwen op. Een boer leverde 100 kilo aardappelen. De slager leverde vlees. De Spar gaf korting. Men zocht in huis naar warme kleren, dekens, kussens, bedden. En stak hier en daar de Oekraïense vlag uit. Warffum, de plaats waar de hele wereld jaarlijks volksdansend bijeenkomt, kent geen grenzen. Sommige dorpsbewoners hebben jarenlang Oekraiense gasten gehad tijdens het Op Roakeldaisfestival.

Zoals Sandra Gol, die in Warfheem de stofzuiger door een van de appartementen haalt. Ze heeft het druk, er moeten nog overal gordijnen opgehangen. Zij ontving zo’n tien jaar geleden Oekraiense danslogees in haar huis met wie ze nog steeds contact heeft. ,,Die mensen wonen nu in Polen, maar ze hebben familie in Oekraïne. Dan komt de oorlog heel dichtbij.’’

Warfheem-directeur Ronald Schuring is intussen in druk gesprek met de gemeente over de opvang. ,,De communicatie verloopt niet zoals het moet. Wij hoorden afgelopen zaterdag via vrienden dat Hogeland akkoord ging. Maar zondagnacht stonden de eerste elf vluchtelingen al voor de deur en we hadden nog geen bevestiging. Maar we moesten wel allemaal bedden halen, gordijnen, beddengoed, wat niet al. En de moeilijkheid is: De gemeente ontfermt zich eigenlijk over de opvang van mensen die hier via Ter Apel binnenkomen. Maar deze busjes, dat zijn allemaal particuliere initiatieven.’’

Marianne Waterman van de gemeente: ,,Iedereen doet dit met een goed hart. Maar we worden overspoeld met verzoeken. We worden nu ook gebeld door mensen die een logeerkamer ter beschikking hebben gesteld, beseffen dat hun huis eigenlijk te klein is en nu aan ons vragen of de gemeente de opvang niet over kan nemen. Deze particuliere acties van mensen die hier vluchtelingen naartoe rijden, dat moet stoppen. Het is gewoon crisis.’’

Olga staat voor haar, samen met een paar andere vrouwen. Ze hebben allemaal de holle slaapwandelaarsblik.

Of ze hier al weg kunnen? Ergens naartoe? Waterman schudt haar hoofd. Ze weet nog niets. Nog even wachten, legt ze uit. De vrouwen draaien zich om. Ze willen niet meer wachten. Ze zijn kapot moe. Ze willen een bed.

Aan het eind van de dag belt de gemeente met goed nieuws: alle vluchtelingen zijn ondergebracht in Kantens en Warfheem. Hoe lang ze daar kunnen blijven, is nog niet duidelijk. Wel duidelijk is dat de vluchtelingenopvang in Warffum nu vol zit. Het Hogeland is op zoek naar andere opvanglocaties, samen met de andere Groningse gemeenten

In Warfheem spreidt de 59-jarige Yefimenko Volodymyr een hoeslaken over een matras. In een andere tijd, in een andere wereld, waren hij en zijn vrouw docent Engels in Bila Tserkva, dat ‘Witte Kapel’ betekent. Nu zijn ze hier. In Warffum.

Het kan verkeren.