Van links naar rechts: Tjeerd van Dekken, Melissa van Hoorn, Yvonne Turenhout en Sam Pormes. Collage: DVHN
GroenLinks en de PvdA gaan apart van elkaar de provinciale verkiezingen in Groningen en Drenthe in. Ook al zouden ze als gezamenlijke lijst meer kans maken weer de grootste te worden. Waarom?
Ze zeggen hun ogen niet te sluiten voor de mogelijke opmars van een partij als de BBB. Maar toch: ,,Ik sluit niet uit dat we ook alleen nu weer de grootste worden’’, zegt lijsttrekker Melissa van Hoorn van GroenLinks in Groningen. Ook de PvdA in Drenthe is optimistisch: ,,Gezien de peilingen is de grootste worden niet meer reëel. Maar als ik kijk wat er allemaal speelt in de samenleving acht ik de kans dat we goed mee doen steeds groter’’, zegt Drents PvdA-lijsttrekker Yvonne Turenhout.
Linkse partijen zijn van oudsher sterk in het Noorden, wat daardoor ook wel bekend stond als het Rode Bolwerk. Veel proteststemmen zijn de laatste jaren wel naar partijen als SP, PVV en Forum gegaan en zelfs de VVD van Mark Rutte is groot geworden in Noord-Nederland. Toch was de PvdA bij de provinciale verkiezingen vier jaar geleden nog nipt de grootste in Drenthe en in Groningen stonden GroenLinks en de PvdA zelfs op één en twee.
Waarom gaan de PvdA en GroenLinks in Groningen en Drenthe niet samen de verkiezingen in, net als voor de Eerste Kamer?
De partijen doen in bijna alle provincies in het land nog apart mee. Alleen in Zeeland niet, maar daar zijn PvdA en GroenLinks vrij klein. In Groningen en Drenthe hebben ze altijd al een behoorlijke achterban. ,,Een belangrijk deel daarvan hecht sterk aan de PvdA-principes’’, zegt de Groningse PvdA-lijsttrekker Tjeerd van Dekken.
Vooral in Oost-Groningen, de Veenkoloniën en Zuidoost-Drenthe is de PvdA van oudsher sterk, en vooral gericht op werkgelegenheid en het bestrijden van armoede. In de stad Groningen en Noord-Drenthe daarentegen is GroenLinks sterker en spelen milieu-onderwerpen een grotere rol.
Met name de traditionele ‘arbeidersaanhang’ in het oosten van de provincies heeft moeite met een te groene koers, erkent de Drentse PvdA-lijsttrekker Yvonne Turenhout. ,,Vanuit Emmen wordt wel gezegd: ‘Je kunt niet groen doen als je rood staat.’ Daar is meer aandacht voor armoede en de realiteit dat 25 procent van de Drenten moeite heeft de energierekening te betalen.’’
Waarom niet - net als landelijk - samen proberen de grootste te worden?
Wie de grootste fractie wordt, krijgt het initiatief - de machtsvraag die speelt in de Eerste Kamer - speelt in Groningen en Drenthe minder. Er zijn hoe dan ook veel verschillende partijen nodig om een bestuurscollege te vormen. ,,Er is in Drenthe geen enkel college mogelijk zonder ons’’, zegt de Drentse GroenLinks-lijsttrekker Sam Pormes beslist.
Pormes is er als enige van de vier lijsttrekkers duidelijk over dat GroenLinks in Drenthe hoe dan ook niet zonder de PvdA in een college gaat. Maar ja, hij heeft gemakkelijk praten, want in Drenthe is GroenLinks niet zo groot.
De andere drie lijsttrekker houden zich op de vlakte over het elkaar ‘vasthouden’: wie met wie, dat gaan we nog zien in de onderhandelingen.
(Het kan spannend worden als BBB inderdaad de grootste wordt, zoals de peilingen voorspellen, en harde eisen gaat stellen over stikstof. Mogelijk zal de PvdA daarover iets eerder geneigd zijn water bij de wijn te doen, maar daar zeggen ze nu nog helemaal niets over.)
Wat zijn voor kiezers nou echte verschillen tussen PvdA en GroenLinks in Groningen en Drenthe?
De standpunten verschillen over windmolens op land, vliegveld Eelde, het voetbalstadion in Emmen en mogelijk ook over zware industrie. GroenLinks is voor windmolens op het land, ,,mits er voldoende draagvlak is bij omwonenden’’, zegt Van Hoorn. De PvdA is er tegen en wil alleen windmolens op zee.
De PvdA is bereid om provinciaal geld in nieuwbouw van het stadion van FC Emmen te steken, onder voorwaarden. GroenLinks niet. (,,We steunen het niet blindelings maar alleen als er maatschappelijke functies in een nieuw stadion komen, zoals het plan dat er nu ligt voor een gezondheidscampus’’, zegt Turenhout.)
Groningen Airport Eelde is echt een twistpunt. GroenLinks is er gewoon tegen, want slecht voor het klimaat en financieel een bodemloze put. De PvdA wil Eelde steunen onder voorwaarden, zoals dat het vliegveld wel economisch rendabel moet zijn en duurzamer wordt. (,,Wij vinden juist dat er toch een belangrijke maatschappelijke functie is zoals voor de donorvluchten voor het UMCG en lesactiviteiten’’, zegt Turenhout. ,,Het zijn wel drie- tot vierhonderd banen’’, voegt Van Dekken toe.)
Overigens stellen de PvdA in Drenthe en Groningen zich daarover anders op dan de landelijke Tweede Kamerfractie van de PvdA, die gewoon tegen extra geld voor Eelde stemde. Landelijk trekt de PvdA hierover één lijn met GroenLinks.
Volgens PvdA’er Van Dekken is er ook nog een verschil als het gaat over fabrieken zoals Aldel en ESD bij Delfzijl. ,,Wij als PvdA hechten wat meer aan dat soort traditionele werkgelegenheid’’, meent Van Dekken. ,,Je zag bij de gestegen gasprijzen dat het kabinet niet geneigd was Aldel te hulp te schieten. Dat had van ons wel gemoeten.’’
