De mogelijke herverkiezing van Donald Trump tot president van de VS is geen goed nieuws voor de economie. Er dreigt een nieuwe handelsoorlog. Dat zegt de Groninger hoogleraar Steven Brakman. ‘De tekenen zijn niet goed’.
De kans dat Donald Trump terugkeert in het Witte Huis neemt toe. Hoewel uit peilingen blijkt dat Kamala Harris en de voormalige Amerikaanse president min of meer gelijk op gaan, lijkt Harris het momentum verloren te hebben. Trump is aan een voorzichtige opmars begonnen.
Het zou de Groninger hoogleraar internationale economie Steven Brakman niet verbazen wanneer de Republikein straks weer zijn intrek kan nemen in de Oval Office. Hij denkt dat Trump meer stemmers trekt dan blijkt uit peilingen. ,,Zijn aanhang wordt mogelijk onderschat. Veel van zijn stemmers zijn niet zo aanwezig op sociale media en TikTok en zijn misschien moeilijk bereikbaar met de telefoon.’’
De terugkeer van Trump op het wereldtoneel krijgt verregaande politieke en economische gevolgen. Voor handelsnatie Nederland, dat baat heeft bij een economie zonder handelsbarrières, beloven diens plannen weinig goeds. De Republikein wil hogere invoertarieven. Niet alleen voor China, ook voor de landen uit de EU. Economen houden hun hart vast. Volgens een rapport van de Rabobank kan de terugkeer van Trump ons land 500 euro per inwoner per jaar kosten.
Onzekerheid
Econoom Brakman is er evenmin gerust op. ,,Het betekent onzekerheid met betrekking tot het economisch perspectief. Wat gaat hij nou precies doen? De tekenen zijn niet goed. Toen hij in 2016 voor het eerst president werd, heeft hij de invoertarieven voor China flink verhoogd. Hij beschuldigde dat land van oneerlijke concurrentie. Dat klopt trouwens, veel Chinese producten zijn goedkoop vanwege de overheidssteun. Trump wilde daar wat aan doen en dat was het begin van een handelsoorlog.’’
Ook Europa werd daar door geraakt, bijvoorbeeld door Amerikaanse importheffingen op staal. ,,Sindsdien vindt Trump het tarieveninstrument heel aantrekkelijk. En als president kun je in de VS op dit gebied zelfstandig beslissingen nemen, buiten het Congres om. Dat is voor Europa en Nederland heel slecht nieuws.’’
Volgens Brakman heeft Trump tijdens de campagne gezegd dat hij de tarieven voor China over de hele linie wil optrekken tot zo’n 50 procent. ,,Dat is heel fors. Stel, je importeert een laptop van 1000 dollar. Dan komt er 50 procent bij en kost het ding ineens 1500 dollar. En ten aanzien van de rest van de wereld wil hij een tarief van 10 procent.’’
Werkgelegenheid staat op het spel
,,Als Trump inderdaad ook hogere tarieven invoert voor Europa, neemt onze afzet richting de VS af. En tien procent van onze export gaat naar de VS. Dat heeft negatieve effecten en kan werkgelegenheid kosten. Omgekeerd slaan we ook terug. Europa en China willen laten zien dat ze niet over zich heen laten lopen. En stellen ook weer tarieven in, om Amerika op andere gedachten te brengen’’, aldus de Groninger econoom.
,,Het brengt veel onzekerheid met zich mee. De inflatie kan stijgen, net als de werkloosheid. En hoe reageren de centrale banken? Dit zijn allemaal factoren die moeilijk zijn te voorspellen.’’
De grootste slachtoffers van Trumps handelsbeleid zijn echter de Amerikanen zelf, dus ook zijn kiezers. Dat blijkt volgens Brakman uit berekeningen. ,,Als hij die hoge tarieven daadwerkelijk invoert, kan de schade in Amerika oplopen tot een kleine 3000 dollar per persoon. Zo’n tarief verspreidt zich over de hele economie. Neem staal: als je daar het tarief op verhoogt, wordt alles waar staal in zit duurder. Auto’s, machines, blikjes cola, meubels. Noem maar op.’’
Valt er straks nog te onderhandelen met Trump? ,,Het is lastig’’, verzucht Brakman. ,,Het Amerikaanse systeem is zodanig dat de president het initiatief kan nemen tot een hoger importtarief. Tijdens een afkoelingsperiode kunnen de landen die daar last van hebben langskomen en met hem praten. Maar wat blijkt? Tijdens zijn eerste periode van 2016 tot 2020 was hij daar redelijk ongevoelig voor.’’
Trump heeft wel een punt
,,Deze handelsoorlog begon eigenlijk als een economisch conflict. Wat het gevaarlijk maakt, is dat er ook een politiek argument bij is gekomen. Wij vertrouwen China niet, zeggen de Amerikanen. Jullie gedrag in de wereldeconomie. Jullie bespioneren ons, stelen techniek, er zijn cyberaanvallen.’’
Ondanks de vele kritiek op Trump, erkent Brakman dat die op één gebied wel gelijk heeft. Het speelveld tussen de VS en China was zeer ongelijk. ,,Hij heeft een punt, misschien zonder dat hij het weet. Economen zijn iets te lichtvaardig heen gestapt over het feit dat sommige mensen last hebben van internationale handel. Mensen in sectoren die het moeilijk hebben en krimpen worden werkloos. Wij economen zeiden altijd: dat is een transitieprobleem. Ze zijn een tijdje werkloos, maar vinden dan wel een baan in de exportindustrie. Dat blijkt niet zo te zijn.’’
,,Dat heeft verschillende redenen. De mobiliteit is niet hoog, mensen verhuizen moeilijk. Maar ook omdat we te maken hebben met oneerlijke concurrentie. Namelijk dat China door middel van staatssteun producten goedkoper maakt dan ze in feite zijn. Trump heeft ons daar met kracht op gewezen. Alleen zijn oplossing is niet goed. Door middel van tarieven de zaak rechtzetten is heel dom. Want dan maak je producten voor je eigen bewoners veel duurder en dat wil je niet.’’
