Geert Jan Knoop en Rita van Amstel. Foto: Geert Job Sevink
Als Gert Jan Knoop (20) uit Eelde niet meer weet hoe hij zijn leven moet oppakken, zoekt hij hulp bij mentor Rita van Amstel (72) uit Assen. Generatiekloof? Niet tussen deze twee. „We kunnen heel makkelijk praten.”
Als Knoops tussenjaar bijna voorbij is, heeft hij nog steeds geen idee wat hij moet gaan doen. Zijn dagen vult hij met af en toe werken, naar de sportschool en verder niets. Een dag-nachtritme heeft hij niet meer. „Ik voelde me futloos en nutteloos, ik was een beetje de weg kwijt.”
Knoop woont samen met zijn moeder in Eelde en heeft nog een oudere zus, die al uit huis is. Zijn vader overlijdt als hij nog een baby is. Wanneer hij het mbo junior accountmanager afgerond heeft, besluit hij een tussenjaar te nemen. „Ik had een relatie die uitging. Maar mijn ex bleef bij ons wonen, ze ging niet weg. Dat escaleerde”, zegt hij „Ik wilde in een tussenjaar dus weer even rust in de tent.”
Knoop zoekt hulp van een psycholoog. „Maar ik had eigenlijk iemand nodig als houvast in het dagelijkse leven. Ik had moeite met de dagen opvullen.”
En zo komt hij ruim een jaar geleden uit bij Rita van Amstel, met wie hij gelijk een klik heeft. Zij is vrijwilliger bij Mentor4You, een project van jongerenwerk Neie Naober en Vaart Welzijn, de welzijnsorganisaties van Tynaarlo en Assen. „Ik dacht, ‘hoe ouder, hoe wijzer’, toch? Daar kun je niet omheen”, lacht Knoop.
Van Amstel heeft drie kinderen, zeven kleinkinderen en komt uit het onderwijs. „Ik vond dat ik na mijn pensioen nog wel wat vrijwilligerswerk kon doen. Ik vind dat mijn generatie dat meer zou moeten doen, omdat er door de grote personeelstekorten nu veel werk blijft liggen.”
Cursus
„Ik zei: ‘Het jaar is bijna om. Wat wil je nou gaan doen?’”, zegt Van Amstel. Voor Knoop is het duidelijk: hij moet aan de bak. Daar heeft hij ook wel een idee over - het vastgoedbedrijf van zijn vader overnemen. „Dat was na zijn dood overgenomen door iemand die het bedrijf draaiende zou houden totdat ik oud genoeg was om het over te nemen.”
Maar daar is wel enige kennis voor nodig. Knoop en Van Amstel gaan samen op zoek. „Het was heel veel uitzoekwerk. We hebben best veel getelefoneerd”, zegt Van Amstel. Ze vissen achter het net bij het STAP-budget en bij een hbo-opleiding blijkt de numerus fixus - sommige opleidingen aan hbo en universiteit hebben een beperkt aantal plaatsen - een drempel. Uiteindelijk wordt het een cursus van opleidingsinstituut NCOI.
Maar zo’n cursus vergt best veel zelfstudie en planning. Dus niet meer om drie uur ’s nachts naar bed en pas om elf uur ’s ochtends opstaan. „Ik heb hem gezegd dat dat niet zo werkt als je wilt werken of studeren”, zegt Van Amstel resoluut. Het lukt Knoop uiteindelijk om een goed dag-nachtritme te bereiken en vol te houden „Steeds een halfuur eerder naar bed en onze afspraken in de ochtend plannen.”
„Wij hadden veel meer structuur in het leven. Ik heb zelfs nog op zaterdagochtend les gehad”, vertelt Van Amstel. „De wereld was veel kleiner en er was veel minder afleiding. Ik was veertien toen we televisie kregen en een auto kwam er ook niet voor mijn tiende. Er is nu gewoon veel afleiding en er moet veel meer dan wij vroeger moesten.” Van Amstel kan wel begrijpen dat jongeren soms verzuipen in alle keuzes die ze hebben. „In mijn tijd was dat echt overzichtelijker.”
Andere kijk
Met wederzijdse begrip komen Knoop en Van Amstel er meestal wel uit. „Maar ik denk dat we wel een andere kijk op dingen hebben”, zegt Knoop. Want behalve studeren, zijn ook financiën onderwerp van gesprek.
„Hij wordt snel verliefd op auto’s en dat is niet altijd verstandig. Maar ik bemoei me er niet mee, ik stel alleen vragen”, zegt Van Amstel met een veelbetekenende blik opzij. „Ze zet me wel aan het denken”, lacht Knoop: „Die auto was misschien niet de meest financieel slimme keuze.” En die driehonderd euro voor een weekendje Defqon festival? „Ach”, zegt Van Amstel, „als ik nu jong was geweest, zou ik ook naar festivals gaan.”
Inmiddels loopt het goed met de cursus en werkt Knoop overdag als postbezorger bij MSG Veendam. Hij ziet Van Amstel als stok achter de deur. „Dit zijn geen dingen die ik gemakkelijk met mijn moeder bespreek. Zonder Rita was dit denk ik niet gelukt. Ik hoop dat deze coaching meer bekendheid krijgt in de gemeente. Ik denk dat veel mensen het niet kennen of misschien niet aandurven, terwijl ze er wel veel baat bij zouden kunnen hebben.”
'Nood heel groot'
Mentor4You richt zich op jongeren van 11 tot 23 jaar die bijvoorbeeld hulp willen bij vrijetijdsbesteding, nieuwe vrienden ontmoeten, leren plannen of zelfverzekerder en weerbaarder willen worden. Dit mentorproject loopt al gedurende langere tijd af en aan: in Assen met tussenpozen vijftien jaar, in Tynaarlo werd het twee jaar geleden weer nieuw leven ingeblazen.
Op dit moment zijn er achttien mentoren van allerlei leeftijden actief, van wie sommigen meer dan één jongere onder hun hoede hebben. Mentoren en jongeren beginnen met een kennismakingsgesprek en als het klikt, gaan ze samen aan de slag met de hulpvraag. Jongerenwerker Jade Damstra (25) ziet een groei in het aantal jongeren met een coach. „Steeds meer inwoners en instanties weten ons te vinden voor ondersteuning. Het is soms voor jongeren juist fijner om met iemand anders te praten dan met familieleden. Die staan vaak te dichtbij.”
Jade Damstra. Foto: Geert Job Sevink
Damstra stelt dat er nog veel meer jongeren deze coaching zouden kunnen gebruiken. „In de huidige maatschappij moeten jongeren altijd aan staan en is er veel overprikkeling en prestatiedruk. Daarbij merk ik ook de nasleep van de coronaperiode: jongeren die zich bijvoorbeeld isoleren of afsluiten”, zegt ze. „Ik denk dat de nood heel groot is en dat dit project misschien wel meer dan ooit nodig is.”
Mentale gezondheid niet hersteld
Uit de Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 blijkt dat minder jongeren tussen 12-16 jaar positief zijn over hun eigen gezondheid dan voorgaande jaren. Ook hun mentale gezondheid laat na de coronapandemie nog geen herstel zien. Daarnaast is er een stijging van ongezond gedrag, zoals vapen en problematisch gebruik van sociale media.
De Gezondheidsmonitor Jeugd 2023 is een onderzoek onder ruim 188.000 tweede- en vierdeklassers van het regulier voortgezet onderwijs uitgevoerd door de GGD’en en het RIVM in het najaar van 2023, dat eind mei naar buiten kwam. De vorige meting was in coronajaar 2021 en daaruit kwam naar voren dat jongeren zich minder gelukkig voelen. Uit de nieuwe meting blijkt dat dit - tegen de verwachting van het RIVM in - niet is veranderd.
Ten opzichte van vóór de coronaperiode in 2019 ervaren jongeren meer stress. De belangrijkste oorzaak van stress onder jongeren is school of huiswerk (35%). Ook krijgen jongeren vaak stress door de combinatie van alles wat ze moeten doen (30%).