Kunstroof Drents Museum politiek wapen in Roemenië: 'Staat is medeplichtig aan vernietiging van onze geschiedenis'

Tijdens het weekeinde openden alle Roemeense nieuwsbulletins op radio en televisie met de nieuwste ontwikkelingen en informatie over de gestolen helm en sieraden van de Daciërs, een krijgersvolk dat in de eerste eeuw na de jaartelling de strijd aanging met de Romeinen. De Roemenen beschouwen hen als hun voorlopers.

De directeur van het Nationaal Historisch Museum, Ernest Oberländer-Târnoveanu, benadrukte tijdens een haastig bijeengeroepen persconferentie zondag dat het Drents Museum geen blaam trof. „Het Drents Museum is het oudste archeologische museum van Nederland en een van de modernste van het land”, aldus Târnoveanu. 

De Roemeense president Klaus Iohannis belde zaterdag met premier Dick Schoof, waarbij hij deze op het hart drukte om het Roemeense nationale erfgoed zo spoedig mogelijk terug te vinden. Beide heren waren het snel eens over het belang van samenwerking. De Roemeense regering onder leiding van premier Marcel Ciolacu stelde op maandagochtend een ministeriële taskforce in die samenwerking met Nederlandse autoriteiten, politie en musea moet gaan coördineren.

Hoewel op Roemeense social media soms met enige rancune werd gereageerd op de kunstroof (‘wij worden altijd van criminaliteit beschuldigd, maar zo’n beschaafd land is Nederland kennelijk ook weer niet’), was de stemming in het land vooral bedrukt. Elke persoon die na 1960 in Roemenië is opgegroeid kent de beroemde gouden helm van Coțofenești uit de geschiedenisboeken. Ieder stadje in Roemenië heeft wel een straat die naar de twee Dacische koningen Decebal of Burebista is vernoemd. 

Maar de stemming sloeg om toen bij het begin van de nieuwe werkweek Roemeense parlementariërs zich met de kwestie gingen bemoeien. Parlementslid Dumitru Coarnă, lid van de extremistische oppositiepartij SOS, noemde maandag de diefstal een ‘diefstal van de nationale identiteit’ en beschuldigde het ministerie van Cultuur ervan ‘willens en wetens tegen de staat te handelen’. 

De kunstroof wekte ook verontwaardiging bij andere Roemeense nationalisten en extremisten, die beweerden dat de diefstal deel uitmaakt van een bredere poging om ‘de nationale identiteit te ondermijnen’. „Alles wat met Roemenië te maken heeft wordt gestolen, en de vraag is of de Roemeense staat slechts een belachelijke toeschouwer is of medeplichtig aan de vernietiging van onze natie, geschiedenis, waarden en democratie!”, betoogde presidentskandidaat Călin Georgescu, die ook het aftreden van minister van Buitenlandse Zaken Emil Hurazeanu en minister van Cultuur Natalia Intotero eiste.

Georgescu won op 24 november uit het niets de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Twee dagen voordat de tweede ronde zou plaatsvinden, verklaarde het Grondwettelijke Hof de uitslag ongeldig omdat Georgescu, die met zijn TikTok video’s veel kiezers mobiliseerde, gesteund zou zijn door een ‘buitenlandse mogenheid’ en daarom de verkiezingen niet eerlijk waren verlopen.

De verkiezingen vinden nu plaats op 4 en 18 mei.

De extreem-nationalistische Georgescu — die Moskou-gezind is en geen fan is van de NAVO — staat hoogstwaarschijnlijk weer kandidaat in mei. Dit is echter nog niet officieel bevestigd, en er lopen nog strafrechtelijke onderzoeken tegen hem. Peilingen voorspellen dat hij de kandidaten van de regerende sociaaldemocraten en liberalen ver voor zal blijven. Met de hete adem van Georgescu en andere nationalistische politici in haar nek, en met de peilingen in het achterhoofd, kon de regering niet achterblijven.

Gisterochtend verzocht premier Ciolacu in een kabinetsberaad zijn minister van Cultuur om „harde maatregelen, inclusief ontslag, indien nodig”, te nemen binnen de instellingen die verantwoordelijk zijn voor het organiseren van de tentoonstelling in Nederland. Ook kwam hij met de eerste beschuldiging aan het adres van Nederland.

 

„Ik ben verontwaardigd dat onvervangbare voorwerpen uit de schatkamer van Roemenië zijn gestolen uit een museum in Nederland, waar geen enkele beveiliging aanwezig was!”, verklaarde de premier. „Afhankelijk van de samenwerking met de Nederlandse autoriteiten sluiten we niet uit dat we een beroep doen op internationale bedrijven die gespecialiseerd zijn in het terughalen van gestolen kunstvoorwerpen.”

Gistermiddag maakt de minister van Cultuur bekend dat ze de directeur van het Nationaal Historisch Museum in Boekarest ontslaat. Die zou door de kunstschatten uit te lenen aan het Drents Museum volgens haar verzuimd hebben het nationale erfgoed adequaat te beschermen.

Frank Elbers is correspondent Zuidoost-Europa voor onder andere BNR Nieuwsradio, De Groene Amsterdammer, NPO Radio 1 en VRT News. Hij woont in Boekarest.