Filmmaker Roy Ferwerda (rechts) en cameraman Mark Glastra van Loon op het TT-circuit. Foto: Marcel Jurian de Jong
Of hij een film wilde maken over 100 jaar TT? Dat wilde Roy Ferwerda zeker. Hoewel hij niets met motoren heeft, heeft de TT een plekje veroverd in zijn hart.
Nee, aan motoren heeft hij zich nooit gewaagd. „Ik heb zelfs geen brommer gehad”, lacht Roy Ferwerda (57) uit Apeldoorn. Maar van regisseren heeft hij wél kaas gegeten. Toen Dutch Angle.TV, de producent waar hij voor werkt, vroeg of hij een pitch wilde doen voor een film over 100 jaar TT, was hij er snel uit.
Als onderdeel van de voorbereiding zette hij voor de eerste keer in zijn leven koers naar het circuit. En hij genoot met volle teugen. „Ik was geïntrigeerd door de hoeveelheid mensen en de lol die ze met z’n allen hadden. Het was een soort festival zoals Pinkpop, maar dan met een nóg leukere sfeer.”
Hij vond iedereen ook zo áárdig, van de bediening tot de bezoekers. „Misschien komt dat doordat het in het Noorden is?”
100 jaar videomateriaal
Hij won de pitch met zijn idee om filmbeelden van 100 jaar TT zo door elkaar te monteren dat er een ‘nieuw’ TT-weekend ontstaat. „Al van de allereerste TT in 1925 zijn beelden, dus ik kon echt 100 jaar videomateriaal gebruiken. In de film breng ik een weekend TT tot leven.”
Hij pakt zijn laptop erbij. De beelden, zowel in zwartwit als kleur, wisselen elkaar in rap tempo af. De kijker doorloopt een weekend TT, van de aankomst van bezoekers en renners, het feest in de stad en de races tot de traditionele uittocht. Van elk onderdeel heeft hij beelden uit verschillende jaren aan elkaar geplakt.
„Ik heb voor deze vorm gekozen omdat je zo al heel snel, al direct aan het begin van de film, de verschillen ziet tussen vroeger en nu. En ook omdat ik niet wilde verzanden in een saaie opsomming, zo van: toen gebeurde dit en toen gebeurde dat.”
Ongeveer elke 3 seconden verschiet het beeld naar een andere tijd. „Tweeduizend knips in honderd minuten. Het tempo ligt hoog.”
Oproep leverde tiental 8 mm-filmpjes op
Het doorworstelen van 100 jaar beeldmateriaal was een tijdrovende klus. Ferwerda putte onder meer uit het archief van de TT zelf, dat opgeslagen ligt in het Drents Archief, uit het Groninger Archief en dat van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum. Ook had raceorganisatie Dorna materiaal voor hem en kreeg hij na een oproep een tiental video’s van bezoekers.
„Nog echt van die oude 8 mm-filmpjes. Het zijn geen unieke shots van bijvoorbeeld een coureur in een onbewaakt moment of zo, maar ik heb er zeker dankbaar gebruik van gemaakt. De filmpjes geven een ander perspectief. De professionele beelden zijn gemaakt door bedrijven met camera’s die op vaste plekken staan, maar deze zijn van gewone bezoekers.”
Oud-motorcoureurs Kevin Schwantz (links) en Randy Memola tijdens de opnames. Foto: Marco Loman
Bijna twee jaar is Ferwerda met de film bezig geweest. Als aanvulling op wat er al lag, maakte hij ook zelf opnames met zijn cameraman Mark Glastra van Loon. Zo interviewde hij (oud-)coureurs zoals Valentino Rossi, Wil Hartog, Egbert Streuer, Randy Mamola, Collin Veijer, Kevin Schwantz en Hans Spaan voor wat quotes en maakte hij mini-portretjes van mensen die betrokken zijn bij de TT.
Bloed gaat sneller stromen
Een van hen is de 86-jarige Jan Pol uit Ruinen. Al sinds jaar en dag hangt Pol, zelf motorcrosser geweest, in weilanden spandoeken op die de races aankondigen en zoekt hij naar nieuwe plekken waar hij ‘zijn’ TT nog beter onder de aandacht kan brengen.
Pols bloed, zo vertelt hij voor de camera, gaat sneller stromen als de races er weer aan zitten te komen. Ferwerda: „Dat vind ik nou prachtig. Die betrokkenheid. Ik heb gemerkt dat het hele circuit draait op vrijwilligers. Tijdens zo’n weekend zijn 1500 vrijwilligers in touw. Niet normaal! Het is het grootste meerdaagse sportevenement van Nederland.”
Filmmaker Roy Ferwerda is meer dan twee jaar bezig geweest met 'De magie van de TT'. Foto: Marcel Jurian de Jong
Aantrekkingskracht
De film heeft de titel De magie van de TT gekregen. Die magie zat er volgens Ferwerda vanaf de eerste editie in 1925 al in.
„Ik heb me echt verbaasd over de aantrekkingskracht die de TT heeft op het publiek. Fascinerend! Het wordt doorgegeven van generatie op generatie. Wat dat betreft is er in een eeuw tijd ondanks alle technologische veranderingen toch ook veel hetzelfde gebleven. Het enthousiasme van het publiek. De drive om erbij te willen zijn. De sfeer. Die maken de TT, met de Nacht en alles erbij, tot de TT.”
De magie van de TT gaat 22 mei in première in De Nieuwe Kolk in Assen. Daarna draait hij behalve in Assen ook in Groningen, Emmen, Stadskanaal en ver buiten het Noorden: Breda, Haarlem, Spijkenisse, Zoetermeer, Almere, Den Bosch, Hoofddorp, Utrecht, Enschede en Leidschendam. Mogelijk komen daar meer bioscopen bij. Ook zijn er plannen voor een vertoning op een eenmalige motor drive-in op het Asser Koopmansplein. Het is nog niet duidelijk of de film ook op televisie of via een streamingdienst te zien zal zijn.
Still uit de film 'De magie van de TT' Roy Ferwerda
Over de maker
Roy Ferwerda is journalist en regisseur. Na zijn opleiding aan de Academie voor Journalistiek in Tilburg ging hij aan de slag bij de toenmalige omroep TROS, waar hij werkte voor het tv-programma Vermist. Na een overstap naar Peter R. de Vries, misdaadverslaggever besloot hij in 2006 als freelancer verder te gaan. Hij regisseerde onder meer Junior Eurovision Song Contest en de documentaires De erfenis van Pim: 87 dagen ruzie (over Pim Fortuyn, de LPF en de val, na 87 dagen, van het eerste kabinet Balkenende) en Mark vs. Rita (over de strijd tussen Mark Rutte en Rita Verdonk om het lijsttrekkerschap). Ook schreef hij het boek Virus, een reconstructie van de coronacrisis.
100 jaar TT groots gevierd
Het 100-jarig bestaan van de TT Assen en het 50-jarig bestaan van het TT-festival worden deze zomer groots gevierd, met veel meer dan alleen een bioscoopfilm. Zo komt er een officiële TT-herdenkingsmunt van 5 euro en wordt er op de Vaart een jubileumconcert gegeven op drijvende pontons. De jaarlijkse TT City Run krijgt er een marathon bij, met de start op het circuit en de finish aan de Torenlaan in Assen, waar vroeger het TT Bureau zat. Uitgeverij Noordboek maakt een jubileumboek vol foto’s, Post NL geeft een speciaal postzegelvel uit en op 12 juli, op de kop af honderd jaar na de eerste TT in Rolde, rijdt een historische parade over het oorspronkelijke stratencircuit tussen Rolde, Borger, Schoonloo en Grolloo.
De TT-race is dit jaar op zondag 29 juni; het festival van 21 tot en met 29 juni.
