De werkzaamheden bij voormalig zandwinningsplas de Grote Moere in Grolloo blijken lange tijd illegaal te zijn uitgevoerd. Foto: Marcel Jurian de Jong
Meer dan vijftien jaar lang wordt er zand gestort in de Grote Moere in Grolloo om de plas te dempen. Dat blijkt de laatste tien jaar illegaal te zijn gebeurd. Omwonenden willen duidelijkheid en eisen metingen naar de kwaliteit van de grond.
Staatsbosbeheer wil de voormalige zandwinningsplas de Grote Moere in Grolloo omtoveren tot natuur- en recreatiepark. Dit omdat de plas erg gevaarlijk is om te zwemmen vanwege de diepte – op sommige plekken wel 15 meter. Duizenden vrachtwagens vol zand zijn nodig om de plas te dempen.
Maar van meet af maken inwoners van Grolloo en omgeving zich zorgen over de zandstortingen. „We willen duidelijkheid”, zegt Dick Oelen, secretaris van de Vereniging Dorpsbelangen Grolloo en omstreken (VDGO). Al jaren is hij een van de inwoners met zorgen en vragen over de activiteiten bij de Grote Moere.
En daarom besloot hij zich te verdiepen in de vergunningsregels van de werkzaamheden. Twee weken geleden diende Oelen, samen met andere mensen uit Grolloo en omgeving, een handhavingsverzoek in bij de gemeente Aa en Hunze.
Geen vergunning
Daar werd gehoor aan gegeven. De gemeente dook in de vergunningsverlening en ontdekte dat sinds 2013 een vergunning nodig is voor de werkzaamheden. Nu, tien jaar later, komt aan het licht dat Staatsbosbeheer daar niet over beschikt.
„Wij hebben gekeken of de activiteiten van Staatsbosbeheer vergunningsplichtig waren op grond van het bestemmingplan. Hieruit bleek dat Staatsbosbeheer inderdaad een aanlegvergunning nodig had, die hebben we niet afgegeven”, zegt een woordvoerder.
Hoe kon dit gebeuren?
Hoe dat kon gebeuren, is niet duidelijk. „We waren in de veronderstelling over de juiste vergunning te beschikken”, laat Hans Anting, woordvoerder van Staatsbosbeheer weten.
Sinds 26 oktober heeft de natuurorganisatie op aandringen van de gemeente de werkzaamheden bij de plas neergelegd. Het toegangshek naar de Grote Moere is sindsdien dicht. „Het kan wel zijn dat er nog iets van activiteit is daar, zoals het weghalen van rijplaten”, zegt de woordvoerder.
Maar daarmee is de kous niet af. Inwoners van Grolloo en omliggende dorpen vertrouwen de zandstorting niet en eisen duidelijkheid.
„Er gaan veel verhalen rond van mensen die stortingen hebben gezien op illegale tijdstippen. Ook denken inwoners dat er vervuild zand in wordt gestort. Er ligt rommel langs de plas en plastic in het water. Er komt zelfs piepschuim naar boven”, schetst inwoner Dick Oelen.
Er ligt veel rommel in het water bij de Grote Moere in Grolloo. Eigen foto
Hard bewijs van vervuiling hebben de inwoners niet. Daarom willen ze dat er onderzoek komt naar de kwaliteit van de grond, het water en de invloed van de werkzaamheden op flora en fauna. „We willen dat het eindelijk eens onderzocht wordt. De argwaan die hier al jaren in het dorp speelt, moet worden weggenomen”, vindt de secretaris van de dorpsbelangenvereniging.
Ook ervaren inwoners al jaren overlast van de vele vrachtwagens met zand die – vaak meerdere keren per dag – via de dorpen op en neer naar de plas rijden.
Lange geschiedenis
De onrust kent een lange geschiedenis. Sinds het begin van de zandstortingen hebben inwoners daar vragen over, weet Oelens.
Met het aantreden van een nieuw bestuur in 2021 besloot de dorpsvereniging iets te doen met de klachten van omwonenden. Ze klopten aan bij Staatsbosbeheer, maar het contact verliep stroef. Dat vergrootte de al bestaande argwaan.
Uiteindelijk kwam er een inloopbijeenkomst in november 2022, waar Staatsbosbeheer inwoners informeerde over de toekomstplannen in het gebied. Ook die avond nam de onrust niet weg.
Sindsdien is er een speciale werkgroep in het leven geroepen, bestaande uit twee leden van de VDGO en twee inwoners uit de omliggende dorpen Papenvoort en Vredenheim. Hun doel is om de zandstortingen verder te onderzoeken. Mede dankzij die werkgroep is nu vastgesteld dat de werkzaamheden lange tijd niet volgens de regels gebeurden.
Maar dat is voor de werkgroep niet genoeg. Het wantrouwen rondom de kwaliteit van de grond en de gevolgen daarvan voor de plas blijft.
Gemeente doet navraag
Ook de gemeente Aa en Hunze wil weten hoe het met de zandstortingen zit. Een woordvoerder legt uit dat het waterschap en de Regionale Uitvoeringsdienst Drenthe (RUD) de toezichthoudende partijen zijn op die stortingen. „Wij zullen bij hen hierover navraag doen”, vertelt de gemeentewoordvoerder.
Een woordvoerder van waterschap Hunze en Aa’s geeft aan elke partij grond vooraf te controleren. „Wij nemen monsters af en toetsen die aan de hand van normen en afspraken die daarvoor gelden. Tot nu toe voldeed elke partij daar aan”, verklaart Ida van Emmerik.
Sinds 2019 wordt er bijvoorbeeld gecontroleerd op PFAS. Dit zijn stoffen die in verschillende producten zitten, zoals voedselverpakkingsmaterialen, antiaanbaklagen van pannen en kleding.
Staatsbosbeheer voegt daaraan toe: „Die grond moet aan strenge eisen voldoen. Zo moet het op zijn minst de klasse ‘wonen’ hebben. Dat is grond waar je op kunt wonen en ook bijvoorbeeld je moestuin op kunt hebben”, legt Hans Alting uit.
Hij benadrukt dat het doel van de demping is om de grond terug te kunnen geven aan de natuur. „Wij zijn een natuurorganisatie, dus ook wij willen dat de grond schoon is.”
Hoe nu verder?
Hoe het nu verder moet met de zanddemping bij de Grote Moere, is niet duidelijk. De gemeente Aa en Hunze onderzoekt of de vergunning toch verleend kan worden. De verwachting is dat dit binnen acht weken duidelijk wordt. Tot die tijd liggen de werkzaamheden stil.
Maar van een voorzichtige overwinning wil de dorpsbelangenvereniging niet spreken. „We zijn enigszins opgelucht. Maar er is al zoveel tenietgedaan. En wij willen dat er metingen komen”, besluit Oelen.
Na de ophef lijkt waterschap Hunze en Aa’s daar gehoor aan te geven. Een woordvoerder laat weten dat er vandaag watermonsters zijn afgenomen bij de plas. „Naar aanleiding van de zorgen van omwonenden hebben we besloten om de kwaliteit te meten”, aldus Emmerik. Naar verwachting komt daar over een week uitslag over.
Hiervoor werd niet standaard gecontroleerd op de waterkwaliteit. „Want de plas staat niet in open verbinding met ons watersysteem”, legt de woordvoerder uit.
‘Minstens tien jaar rust’
De werkgroep ziet het liefst dat de activiteiten niet meer herstart worden. „We willen dat het gebied minstens tien jaar met rust gelaten wordt. De natuur daar heeft al te veel geleden. Daarbij willen we vooral dat het vervoer van zand met vrachtwagens stopt”, benadrukt Oelen.
Als het aan Staatsbosbeheer ligt, komt er een nieuw plan voor de inrichting van de plas. „We zijn in overleg met omwonenden en de gemeente om te kijken hoe nu verder met de inrichting van het gebied. We moeten er met elkaar uitkomen”, vindt woordvoerder Alting.
Vertrouwen terugwinnen
Hij geeft toe dat de natuurorganisatie in het verleden scherper had kunnen zijn in de communicatie. „We zijn er blijkbaar niet in geslaagd om de omgeving gerust te stellen. Dat trekken we ons aan”, concludeert hij. „We snappen dat mensen in de omgeving willen weten wat er gebeurt. We hopen het vertrouwen van de omgeving weer te kunnen winnen.”
Oelen sluit sluit zich daarbij aan. „Het vertrouwen moet weer hersteld worden. Dat is fundamenteel. Er moet transparantie komen. Het moet voor iedereen in Grolloo en omgeving duidelijk zijn wat daar gebeurt.”
