Tijdens de jaarwisseling klinkt over het platteland geknal van carbid. Waar komt die traditie vandaan? José Reinholdt van Stichting Carbidschieten Drenthe vertelt over het immateriële erfgoed, dat in andere delen van Nederland steeds populairder wordt.
Sinds wanneer wordt er rond de jaarwisseling met carbid geschoten?
„Dat is niet helemaal duidelijk, waarschijnlijk vanaf het begin van de twintigste eeuw. De huidige schutters hebben het vaak van hun vader geleerd, die het weer van opa afkeek. Vroeger gebeurde het met buskruit, maar tegenwoordig is het carbid. Als je dat natmaakt komt er een licht ontvlambaar gas vrij, dat geeft een dikke dreun als je het aansteekt. Omdat het immaterieel erfgoed is, willen we ons hard maken voor deze traditie.”
Immaterieel erfgoed klinkt heel serieus voor een potje knallen. Komt er zoveel bij kijken?
„De traditie is meer dan alleen schieten. Het is een manier om gezamenlijk het oude jaar uit te luiden. Vriendengroepen beginnen vaak al in de herfst te plannen. Er is eten en muziek en er worden clinics voor kinderen georganiseerd, met een verfbusje in plaats van de grotere melkbussen. Zo leren zij hoe ze veilig carbid kunnen schieten.”
Hoe komen de deelnemers aan carbid?
„Carbid is legaal, je haalt het bij fietsenmakers of de bouwmarkt. Verder heb je goede melkbussen nodig, die zijn best schaars. Als ze verroest zijn of scheurtjes hebben, kan de bus door de druk al ontploffen voor hij afgeschoten wordt. Daarom is het ook voornamelijk een plattelandstraditie.”
Is carbid nog ergens anders goed voor?
„In de oorlog werd het gebruikt om fietsverlichting te laten branden. Tegenwoordig gebruiken sommige landbouwers het tegen mollen. Die vinden de geur van het gas verschrikkelijk.”
Staat de traditie zo onder druk dat er een stichting nodig is om het levend te houden?
„Er komen steeds strengere regels voor feesten tijdens oudjaar. Carbidschieten is een traditie waarbij je elkaar ontmoet, er is zelden gedoe. In deze digitale tijd zijn die bijeenkomsten iets dat we moeten koesteren. Carbid zit in de lift en verspreid zich steeds verder door Nederland. Wij leren mensen die enthousiast zijn geworden hoe ze veilig kunnen schieten. Met de campagne ‘wie is de BOCK’ (Bewust Oplettende Carbid Knaller) bijvoorbeeld.”
Wat doet een echte BOCK?
„Schieten met voetballen in plaats van deksels, en waar nodig gehoorbescherming dragen. ‘Een echte BOCK heeft ballen’, zeggen we dan.”
Hoeveel mensen schieten er carbid in Drenthe?
„Dat is moeilijk te zeggen. Niet overal zijn vergunningen nodig en het carbidschieten gebeurt niet altijd georganiseerd. We zien wel dat er sinds corona, toen er een vuurwerkverbod was, meer geschoten wordt. Dat is na die tijd zo gebleven.”
Kunnen geïnteresseerden komen kijken bij het carbidschieten?
„In principe is het een traditie die onder vrienden op het eigen erf plaatsvindt. Daar kan je niet zomaar op afgaan. Maar er zijn ook grotere bijeenkomsten, bijvoorbeeld in Meppen en Erm, met een feesttent en horeca. Daar komt Jan en alleman op af.”
