Milieuorganisatie gaat provincie Drenthe dwingen op te treden tegen 'stikstofboeren': 50 Drentse bedrijven zijn de klos

Tot woede van landbouworganisatie LTO Noord kondigde Mobilisation for the Environment (MOB) maandag aan bij de provincie een procedure te starten tegen vijftig Drentse bedrijven die geen natuurvergunning hebben, maar wel stikstof uitstoten. Om welke bedrijven het precies gaat, kan jurist Valentijn Wösten nog niet zeggen. ,,De omvang van de uitstoot en de locatie ten opzichte van de Drentse natuurgebieden zijn bepalend.’’

Volgens de organisatie is de tijd van praten en overleg voorbij en moet er nu iets gebeuren. ,,Als we nog iets van natuur willen overhouden, is het hoog tijd dat er nu echt iets tegen de emissie van stikstof wordt gedaan. Er wordt al heel lang gepraat en innovaties in de landbouw hebben er vooral toe geleid dat bedrijven in omvang groter zijn geworden. Aan het stikstofprobleem is per saldo veel te weinig gedaan.’’

De procedures die MOB aanspant tegen melkveehouderijen in Drenthe zijn niet alleen gericht op de uitstoot van stikstof uit de stallen, maar ook bij het bemesten van het land en bij de weidegang van de dieren. ,,Bemesting zorgt voor een even grote emissie als het houden van dieren in stallen.’’

Het is volgens Wösten, die als raadsman van MOB optreedt, heel simpel: ,,Als je geen rijbewijs hebt, mag je geen auto besturen. Dus als je geen vergunning hebt, mag je ook geen bedrijf hebben.’’ Dat betekent gedwongen sluitingen als de rechter MOB in het gelijk stelt? ,,Het is aan de provincie om met een oplossing te komen. Wij vinden dat die voor de bedrijven redelijk moet zijn, maar de oplossing moet de natuur iets opleveren. Dat is het uitgangspunt.’’

MOB maakt verschil tussen ‘echte’ en ‘valse’ zogeheten PAS-melders. Dat zijn (landbouw)bedrijven die hun uitbreiding destijds wel hebben gemeld bij de provincie, maar te horen kregen dat een natuurvergunning niet kon worden afgegeven of niet nodig was. In een zaak die door MOB was aangespannen, veegde de Raad van State, de hoogste bestuursrechter, het systeem achter het Programma Aanpak Stikstof (PAS) van tafel.

Volgens Wösten moeten vooral bedrijven die eerst gingen uitbreiden en zich pas nadien meldden bij de provincie om de uitbreiding te legaliseren, worden aangepakt. ,,Dat noemen wij de valse PAS-melders. En ja, dan kan het zo zijn dat handhaving ertoe leidt dat de uitbreiding van het bedrijf moet worden teruggedraaid. Echte PAS-melders vroegen eerst een vergunning aan, kregen te horen dat dat niet hoefde en gingen daarna met hun uitbreiding aan de slag. Die bedrijven kunnen wat ons betreft met meer soepelheid worden beoordeeld.’’

Als de provincie niet optreedt of in de ogen van MOB te weinig doet, stapt de organisatie naar de rechter.

Dirk Bruins, voorzitter van LTO Noord, weet wat het betekent als MOB de pijlen op Drenthe richt. ,,Heel veel boosheid en nog meer onrust onder boeren. En nog meer wantrouwen richting de overheid om in goed onderling overleg tot echte oplossingen te komen. Want stel dat MOB in het gelijk wordt gesteld, dan ontstaat het beeld van een volstrekt onbetrouwbare overheid. Wat is rechtszekerheid in dit land dan nog waard?’’

Voor Bruins is het onacceptabel als de klok wordt teruggedraaid. ,,Alle veehouderijen in Drenthe hebben keurig volgens de geldende wet- en regelgeving gehandeld. Daar zitten geen valsspelers tussen, zoals MOB beweert. Maar die bedrijven hebben zich door de jaren heen ontwikkeld. Als de ene boer stopte, kon de ander uitbreiden. Per saldo zijn er niet meer koeien bijgekomen. En dan is het totaal absurd om nu te zeggen: lever de helft van je bedrijf maar in.’’

De vergelijking van Wösten met het rijden zonder rijbewijs gaat volgens Bruins mank: ,,We komen uit een tijd dat een rijbewijs niet nodig was. Als je kon laten zien dat je kon rijden, was het goed. Nu wil MOB bedrijven met terugwerkende kracht alsnog bestraffen omdat ze toen niet voldeden aan de regels van nu. Dat kan niet.’’

MOB heeft soortgelijke procedures inmiddels in vijf provincies aangespannen. In Overijssel oordeelde de rechter zeer recent dat de provincie in 29 van de 50 gevallen tot een nieuw en goed onderbouwd besluit moet komen.

Bruins: ,,Ik kan het niet mooier maken en zie de actie van MOB zeker niet met vertrouwen tegemoet. Wat nu moet gebeuren, is dat de politiek, zowel landelijk, provinciaal als Europees, beseft dat we in een volledig onacceptabele situatie zijn beland. Er is een weeffout in de wet- en regelgeving gemaakt. Nederland moet terug naar de EU en eerlijk zeggen dat we te enthousiast zijn geweest bij het aanwijzen van beschermde natuurgebieden. Dat het wensdenken was. En dan moet op basis van een realistisch plan een nieuwe balans tussen natuur, in Nederland eigenlijk ook cultuurgrond, en landbouw worden gevonden.’’

Directe aanleiding voor MOB om de pijlen (versneld) op Drenthe te richten, was de uitzending van het actualiteitenprogramma Nieuwsuur van zondagavond. Daarin keerden de Statenleden Siemen Vegter (CDA) en Johan Moes (VVD) zich tegen de kabinetsplannen, die in hun ogen te veel zijn gericht op het inkrimpen van de landbouw. Wösten: ,,Deze mensen van partijen die landelijk in de coalitie zitten, begrijpen werkelijk niet dat er echt iets moet worden gedaan om het stikstofprobleem tegen te gaan. Daarom starten we nu procedures in Drenthe.’’

Moes reageert verbaasd: ,,Heel bijzonder dat ze Drenthe eerst links laten liggen en op basis van een item op tv bepalen het vizier op Drentse bedrijven te richten. Dat zegt wel iets over hun kennis van Noord-Nederland. Het stikstofdossier was al één groot moeras, dan kan dit er ook nog wel bij.’’ Moes voegt er strijdvaardig aan toe: ,,Ook als we al het leven en alles dat maar iets van stikstof uitstoot uit Drenthe weghalen, dan nog voldoen we niet aan de doelstellingen. Want 40 procent van de stikstof komt gewoon vanuit Duitsland naar ons toe.’’