Verzet tegen waterinjectie in Schoonebeek zwelt aan. 'Dit neigt naar schijndemocratie'

Daar vergaderde de gemeenteraad over de plannen van deNederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Maar voordat de lokale politici hun visie over de herstart van de oliewinning konden doen was het woord aan tegenstanders uit het dorp. Dat deed een elftal bewoners, gesteund door een goed gevulde tribune.

De kern van hun boodschap: het pompen van productiewater in de bodem is ongewenst en de gemeente Emmen moet niet klakkeloos achter de NAM en Den Haag aanhobbelen.

Bestuurders van Emmen en Coevorden zijn door verantwoordelijk staatssecretaris Hans Vijlbrief (D66) gevraagd hoe zij tegen de plannen aankijken. Vijlbrief moet zelf de op handen zijnde vergunningsaanvraag van de NAM beoordelen, maar zegt daarbij waarde te hechten aan lokaal draagvlak.

De burgemeesters en wethouders van beide gemeenten lieten daarop weten dat zij begrip hebben voor wat de NAM wil en dat ze het vervolg met vertrouwen tegemoet zien. Dat blijkt tegen het zere been van criticasters.

Bijna alle insprekers vroegen de brief van de gemeenten richting Den Haag niet met stoom en kokend water te verzenden. Dat geeft volgens hen Vijlbrief een vrijbrief om nu al een vinkje te zetten achter de noodzakelijke inspraak van inwoners en politiek.

Voorzitter Jos van Hees van Dorpsbelangen Schoonebeek voegde daar als argument aan toe dat het beter is, eerst de uitslag van de enquête onder Schoonebekers af te wachten. Volgens het dorpsbestuur rechtvaardigen ervaringen in Twente en Groningen een lokaal onderzoek naar hoe het dorp nu tegen het voornemen van voormalig suikeroom en grootste werkgever NAM aankijkt. Die rondgang door vrijwilligers staat de komende weken op de planning.

Van Hees tegen de gemeenteraad: ,,De brief nu al versturen neigt naar schijndemocratie. Dit proces kan alleen maar slagen als er iets van inbreng, betrokkenheid en zeggenschap van beneden naar boven beweegt. Dat lukt niet op een bestuurlijke tekentafel en tover je niet op een ambtelijke rekenmachine.’’

Andere sprekers waarschuwden dat het machtsverschil tussen enerzijds NAM en overheid en anderzijds inwoners tot verdeeldheid, polarisatie en escalatie in het dorp. ,,Van Groningen leren we hoe de overheid de ernst van problemen structureel onderschat, hoe dominant het grote geld is en hoe beslissers hun zorgplicht ernstig verzaken.’’

Kritische Schoonebekers vrezen dat de herstart van de oliewinning met waterinjectie in twee gasputten een te forse impact heeft op het lokale leefklimaat. Makelaar Ruud Pat uit het dorp onderschreef dat in zijn betoog. ,,Het fors geïndustrialiseerde landschap draagt nu al in negatieve zin bij aan de woonbeleving. Er zijn kandidaat-kopers die afhaken vanwege de NAM-activiteiten. Tot voor kort kon ik ze met een redelijk gerust hart informatie verstrekken, maar dat gevoel is nu gekanteld. De zorgen zullen toenemen als de plannen voor vuilwaterinjecties uitgevoerd gaan worden.’’

Voormalig raadslid Jenneke Ensink vroeg als inwoner van Schoonebeek haar opvolgers om niet door te gaan met de in haar woorden ‘voorgekookte poppenkast’. ,,Niemand wil het onmetelijke leed uit Groningen vergelijken met onze situatie, maar ik zie in het systeemfalen wel degelijk overeenkomsten. Toch een positief verschil: in Groningen is decennia lang gelogen over het risico op aardbevingen. Het ligt hier open en bloot op tafel.’’

Bij de vergadering in Emmen was de NAM ook aanwezig, maar zonder het woord te voeren. De oliemaatschappij presenteerde recent haar voorkeur aan bestuurders in het plaatselijke theater.

Ondanks de smeekbedes uit Schoonebeek om dat vooral niet te doen besloot de meerderheid van de gemeenteraad in de nacht van maandag op dinsdag de brief snel naar Den Haag te willen versturen. Net als in Coevorden vorige week moet wethouder René van der Weide (Wakker Emmen) daarin nog wel wat zaken aanscherpen. Die aanpassingen doen naar verwachting van de betrokkenen de toon en teneur van het schrijven niet teniet.

Een aantal partijen schaarden zich wel achter de wens van de insprekers. CDA’er Dirk van Dijken: ,,Deze brief kan zo niet naar Den Haag. Verdeeldheid is overal aanwezig in het dorp. Vertrouwen komt te voet, gaat te paard en heeft geen gaspedaal. Een ‘het komt goed’ door de NAM, volstaat niet langer. We leven echt in andere tijden.’’

D66 pleitte voor meer lokale macht. Raadslid Joey Koops: ,,Daar waar wij als gemeentebestuur en inwoners van begin af aan plaats hebben moeten nemen in de rijdende trein van de NAM, nemen wij nu wat ons betreft het stuur over.’’ Ook Marcel Meijer van de VVD wil een grotere rol voor de gemeenteraad: ,,Te gek voor woorden dat Dorpsbelangen een enquête zelf moet regelen, betalen en met eigen mankracht moet uitvoeren. Laten we als gemeente dit gewoon zelf organiseren.’’

Fractievoorzitter Roy Pruisscher van de ChristenUnie was kritisch op de waterinjectie: ,,We moeten de aarde niet verder uitputten. We hoeven niet alles eruit halen wat er in zit en we hoeven ook niet alles erin te stoppen wat er niet in hoort. Maar misschien is dat wel meer een wens voor de toekomst.’’

PvdA en Wakker Emmen, samen goed voor een meerderheid in de gemeenteraad, worstelden met het onderwerp. De partijen leveren de lokale wethouders en steunden uiteindelijk de ingezette koers. ,,Het liefst zouden we morgen stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen, maar we hebben op dit moment onvoldoende groene alternatieven om te stoppen met olie’’, stelde PvdA’er Trijntje Hummel.

Emotie speelt volgens Hummel een enorme rol in het dossier. Daarom zitten de sociaaldemocraten met de waterinjectie in Schoonebeek hun maag: ,,De NAM was ooit een bedrijf dat in het dorp boven elke twijfel verheven was. Maar met de blik op Groningen zijn de gemengde gevoelens nu te begrijpen. Dat knaagt aan het noodzakelijke draagvlak.’’

Volgens grootste partij Wakker Emmen zegt het versturen van de brief nu weinig over de lokale betrokkenheid in de toekomst. Leon Herbers: ,,De conclusies uit de enquête kunnen worden betrokken bij het vervolgproces. De inwoners hebben verschillende mogelijkheden gehad om zich te laten horen, maar wij kunnen niet concluderen dat men zich tot nog toe massaal gemeld heeft. Onze grootste vraag blijft of er voldoende steun is onder de bevolking. We spraken mensen met verschillende meningen en we kunnen daarin dus ook geen duidelijke lijn trekken.’’

Herbers partijgenoot en verantwoordelijk wethouder Van der Weide verdedigde vannacht het versturen van de brief zonder de uitslag van de dorpsenquête af te wachten. ,,Het is gewoon een goed gebruik om te antwoorden op een brief met een vraag van het ministerie. Dit is een tussenhalte, het eindstation is een eventuele vergunning voor de NAM. Er komen heus nog nieuwe haltes en anders komen we zelf in actie. Het proces is wat mij betreft nog niet afgerond en voldaan.’’