Deze week in... 1969. De woeligste TT Nacht in de historie. Rellen, vernielingen en ongelukken in Assen

Goed voorbereid is de politie deze keer, in juni 1969. De afgelopen twee jaar is de binnenstad van Assen in de nacht voorafgaand aan de TT het toneel van rellen, vernielingen en drankzucht. Om een derde jaar van chaos te voorkomen is de gemeentepolitie in opperste staat van paraatheid. Een heel leger rijkspolitie uit andere delen van het land schiet te hulp en het Openbaar Ministerie staat klaar om mogelijke arrestanten onmiddellijk te kunnen vastzetten.

‘Twee officieren van justitie zijn speciaal voor de TT-nacht op het Asser politiebureau aanwezig en in het huis van bewaring zijn alle gedetineerden naar elders overgebracht, zodat alle ruimte beschikbaar is’, schrijft De Telegraaf op 27 juni, de ochtend voorafgaand aan de TT-nacht. ‘In totaal beschikt de politie over veertig cellen in Assen, Groningen en Winschoten. De Amsterdamse politie houdt haar Asser collega’s op de hoogte van de plannen van groepen oproerkraaiers uit de hoofdstad, die Assen op stelten willen zetten.’

De goede voorbereiding mag niet baten. Tot een uur of tien is het rustig en gemoedelijk in de stad, maar rond de klok van half elf beginnen de eerste ongeregeldheden. Op de hoek van de Gedempte Singel en Nieuwe Huizen worden ruiten ingegooid met lege bierblikjes, waaronder die van café De Passage (nu De Heeren Hofsteenge). De glazen pui van dagblad Het Vrije Volk moet er ook aan geloven: deze wordt vrijwel geheel vernield, samen met aangebrachte reclamespandoeken en feestverlichting.

„Het was een toestand in die tijd hoor, er kwamen veel relschoppers uit Groningen. En ook uit het Westen”, weet Assenaar Dries Zwikker nog. Het raadslid voor 50Plus was in 1969 twaalf jaar oud. „Van mijn ouders mocht ik tijdens de TT-nacht niet de stad in, maar mijn broer en ik gingen toch. We zochten de trammelant absoluut niet op, zo zat ik niet in elkaar, maar er gebeurde van alles. Ineens kwam er politie te paard aanstormen.”

Zwikker en zijn broer schuilen in een portiekje om aan de knuppels te ontkomen. „Ik geloof dat het ergens langs de Gedempte Singel was. En wie renden toen heel hard voor dat portiekje langs? Mijn vader en moeder, haha. Die liepen voorop. Zij kwamen ook voor de gezelligheid hoor, niet om te rellen. Maar net als wij zagen zij ineens de paarden op zich af komen. Dan ren je wel, de politie trad niet zachtzinnig op en er werd zonder vragen direct geslagen. Zo ging dat toen.”

Aanvankelijk probeert de politie zoveel mogelijk uit het zicht te blijven, om de boel niet te laten escaleren, maar dat blijkt onhoudbaar. De politie te paard voert meerdere charges uit. Met elke aanval wordt de groep jongeren baldadiger en agressiever. Verkeersborden worden uit de stoep gerukt, er worden hier en daar ‘vreugdevuren’ aangestoken en de stapel lege bierblikken is groot genoeg om de politie nog een tijd te kunnen bekogelen.

Om 23.40 uur zitten al zestien raddraaiers in de cel op het politiebureau, maar de strijd is nog lang niet gestreden. Om 2.00 uur ‘s nachts vindt burgemeester Gerrit Grolleman het mooi geweest. Hij neemt aan dat iedereen die voor de gezelligheid in de stad is, nu wel huiswaarts is en besluit samen met politiecommissaris Woldringh traangas in te zetten rond Nieuwe Huizen, de Rolderstraat en de Varkensmarkt.

‘Traanogend ging de meute af, maar zoals later bleek was men na een stief kwartiertje genoeg uitgeschreid om opnieuw voort te gaan met het agentje pesten’, schrijft de Leeuwarder Courant. Pas om vijf uur keert de rust weer terug in het centrum. ‘Assen beleeft de woeligste TT-nacht in de historie’, schrijft de krant op de voorpagina.

Net als vele andere kranten maakt ook Nieuwsblad van het Noorden de volgende dag de balans op. ‘Een politiemacht van 200 man, die gebruik maakte van traangas, heeft urenlang een ware veldslag moeten leveren tegen krijsende en tierende jongelui’, valt op 28 juni te lezen. ‘Ruim 80 arrestaties werden verricht. Drie wachtmeesters van de Rijkspolitie werden gewond, van wie één zelfs vrij ernstig. In totaal moesten er in het Wilhelminaziekenhuis ongeveer veertig slachtoffers worden behandeld, waarvan vijf ernstige verwondingen hadden.’

De schade die de vernielzuchtige jongelui hebben aangericht, wordt al snel op enkele tonnen geschat. Zeker in die tijd een kolossaal bedrag. Burgemeester Grolleman vraagt zich in een persconferentie hardop af wat nodig is om de jeugd in het gareel te houden en nadat ook in 1970, 1971 en 1972 de binnenstad overhoop wordt gehaald, komt een speciaal opgezette werkgroep met het idee om grootschalig vermaak aan te bieden.

Een compleet en nachtvullend programma wordt neergezet om de bezoekers bezig te houden. Er is kermis, muziek en er wordt zelfs een stripteaseshow ingevlogen met Duitse dames. Het inmiddels negen dagen durend TT Festival is geboren.