Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart van Betje Wolff & Aagje Denken uit 1782, nu hertaald door Tonnus Oosterhoff Foto: uitgeverij kleine Uil
Is het gepast oude Nederlandse literatuur te hertalen om ze van een nieuw publiek te voorzien? Ja, vinden ze bij kleine Uil.
Na Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan door Michelle van Dijk (2019), Reynaert de Vos door Ard Posthuma (2020) en De abele spelen door Gerrit Komrij (2021) verschijnt bij de uitgeverij uit Groningen binnenkort een verse versie van Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart. Hertaler is dit keer dichter, essayist en romanschrijver Tonnus Oosterhoff.
Sara Burgerhart werd voor het eerst gepubliceerd in 1782 en geldt als de eerste Nederlandse brievenroman. In het boek vertellen Betje Wolff en Aagje Deken hoe een jonge vrouw in een vrouw-onvriendelijke tijd haar zelfstandigheid probeert te bewaren. Oosterhoff kortte zinnen in en ontnestelde ze, moderniseerde begrippen, gooide waar nodig constructies om en schrapte in onbruik geraakte Franse woorden.
Het aanpassen van literatuur ligt gevoelig. Waarom zou een lezer geen moeite doen om zich de taal van toen eigen te maken? Hoogleraar Marita Mathijsen pleitte een paar jaar geleden voor hertalingen, in haar ogen de manier om literatuur uit het verleden te redden van de vergetelheid: ‘We leven in een cultuur van haast en snelheid. Je kunt niet verwachten dat lezers van nu de tijd nemen voor alle uitweidingen en bijzinnen in literatuur uit vroegere eeuwen.’
‘Wat niet meer fris is, mag vergeten worden’
In reactie op Mathijsen noemde Arnon Grunberg hertalen een zwaktebod: een boek dat verloop van tijd niet meer fris is, mag vergeten worden. Ronald Giphart viel de hoogleraar echter bij en riep in een column op tot massaal hertalen: ‘Laat Tom Lanoye los op Vondel, Tommy Wieringa op Multatuli, Stella Bergsma doet Bredero en Herman Brusselmans vragen we voor Lodewijk van Deijssel.’
Vergeleken met, bijvoorbeeld, de Engelse literatuur zijn oude Nederlandse literaire werken niet altijd makkelijk te lezen. Dat heeft onder meer te maken met het open karakter van de Nederlandse samenleving waar veranderingen sneller in zwang raken en omwille van de handel worden doorgevoerd dan in landen met meer inwoners zoals Engeland, Duitsland en Frankrijk.
#
Tonnus Oosterhoff vertelt 12 november in De Literaire Hemel in Amen over zijn hertaling. Andere gasten in café De Amer zijn Aafke Romeijn en Rik Andreae. Aanvang 20.15 uur.
