Asielzoekers zoeken beschutting tegen de regen voor de poort bij het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel. Dit was het beeld in 2022.
Het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt kan dit jaar oplopen tot maximaal 77.000. Staatssecretaris Van der Burg (Asiel) verwacht bovendien dat het aantal de komende jaren ’structureel blijft toenemen’. Dat blijkt uit nieuwe berekeningen die het kabinet naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
„Ik maak me wel zorgen”, erkent de VVD-bewindsman. Het kabinet trekt meer geld uit om opvang te regelen. „Maar we moeten wel, anders gaan er mensen op straat slapen. Dus we zetten in op meer plekken.”
Van der Burg erkent geen idee te hebben wanneer het kabinet met beloofde maatregelen de instroom omlaag krijgt. „Daar kan ik geen zinnig antwoord over geven.” Hij zoekt de oplossing buiten Nederland. „Dat moet internationaal worden geregeld.” Premier Rutte beloofde zijn VVD-achterban wél de instroom te verlagen. „Hoe de VVD erbij zit, moet u aan de VVD vragen”, zegt VVD-staatssecretaris Van der Burg.
De staatssecretaris noemt een scenario waarin er dit jaar zo’n 70.000 asielzoekers naar Nederland komen ’het meest waarschijnlijk’, maar dat aantal kan volgens de berekeningen oplopen tot 77.000. Vorig jaar kwamen ruim 46.000 asielzoekers en nareizigers naar Nederland.
„De verwachte toename van de instroom is onder andere toe te schrijven aan de onrust in Iran, de verkiezingen in Turkije en de aanhoudende onrust op het Europese continent”, zegt Van der Burg. De Telegraaf meldde eerder al dat de instroom fors zou toenemen. De instroom van alleenstaande minderjarige vreemdelingen neemt volgens de berekening met ruim een kwart toe.
77.100 opvangplekken nodig in 2024
Voor het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) betekent deze verwachte instroom dat zij 77.100 opvangplekken nodig heeft in 2024. Bovendien krijgen gemeenten er een forse kluif aan om asielzoekers met een verblijfsstatus te huisvesten.
„Het vooruitzicht van de hoge asielinstroom zorgt voor de hoogste taakstelling voor gemeenten sinds 2015 in het te huisvesten vergunninghouders”, meldt het ministerie van Justitie en Veiligheid. „Het aantal te huisvesten mensen met een verblijfsvergunning is voor de tweede helft van 2023 vastgesteld op 27.300.” Dat zorgt voor problemen. Er zijn namelijk onvoldoende opvangplaatsen en woningen.
Nederland heeft een veel hoger inwilligingspercentage voor asielaanvragen dan ons omringende landen, namelijk 85 procent. „Dat is veel hoger dan in andere Europese landen”, erkent Van der Burg. Daar heeft het kabinet onderzoek naar laten doen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft inmiddels een oorzaak ontdekt. Nu moet de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) vaak aantonen dat het verhaal van een asielzoeker niet in de haak is, terwijl in andere Europese landen een asielzoeker zelf moet aantonen dat zijn verhaal wél klopt.
Beoordeling
Daar moet wat aan worden gedaan. De staatssecretaris wil de beoordeling ’in lijn brengen met Europese kaders’. Op die manier voorkomt het kabinet dat Nederland onnodig aantrekkelijk wordt als land van bestemming, is de gedachte. Daarnaast wordt uitgezocht of de bewijslast kan worden veranderd. „De IND is steeds meer in de positie gekomen om aan te tonen dat asielbescherming niet aan de orde is in plaats van dat een asielzoeker aannemelijk moet maken dat hij of zij recht heeft op asiel”, ziet de staatssecretaris. Dat moet volgens hem anders. Van der Burg wil een rechtvaardige beoordeling ’waarbij Nederland niet onnodig aantrekkelijk is als land van bestemming’. Zo moeten er onder meer telefoons worden uitgelezen om te kijken of verhalen van asielzoekers kloppen.
Het kabinet kondigt bovendien ’een strategische migratie-agenda en een fundamentele heroriëntatie asiel’ aan. Die belofte klinkt al langer. De heroriëntatie asiel had er zelfs vorig najaar al moeten zijn, maar door onmin tussen coalitiepartijen komt er nog niks van terecht. Ook over die strategische migratie-agenda soebatten bewindslieden al langer.
Beloofde maatregelen om iets aan de instroom te doen, komen vooralsnog niet van de grond. Coalitiepartijen VVD, D66, CDA en CU hebben er vooral onderling strijd over. Wel wil het kabinet met een nieuwe wet gemeenten dwingen om asielzoekers op de vangen. Van der Burg zegt ondanks alle nood niet aan een asielpauze of -stop te willen. „Dan komen mensen alsnog naar Nederland toe, ook als we ze geen opvang bieden. Dan zwerven er duizenden mensen op straat.”
