Wouter Gudde met rechts naast hem RvC-lid Paul de Rook. Foto: Bart Stoutjesdijk
FC Groningen wilde de club deels in handen geven van een private investeerder, maar de gemeente Groningen hield de boot af. Afzwaaiend directeur Wouter Gudde over zijn vruchteloze pogingen de noordelijke voetbaltrots een betere concurrentiepositie te bezorgen. ,,Ik maak me zorgen over de toekomst van de club.’’
Het leek allemaal zo mooi in het najaar van 2022. De sportieve resultaten van FC Groningen bleven onder de nieuwe hoofdtrainer Frank Wormuth weliswaar achter bij de verwachtingen, maar met degradatie hield niemand nog rekening. Op financieel en commercieel gebied stond de club er goed voor.
Op de burelen in Euroborg werkte de clubleiding samen met toezichthouders, de gemeente en een afvaardiging van de supporters hard aan een plan om de club nog toekomstbestendiger te maken, zodat er in de komende jaren in Groningen bij tijd en wijle weer Europees voetbal gespeeld kon worden.
Om dat doel na te streven werd in eerste instantie een groot deel van de schulden afgelost, met name de spelersfondsen waar in het verleden veel transfers mee gefinancierd werden. De club wilde van de hoge kosten af die aan die spelersfondsen kleefden.
Dat lukte. Inmiddels zat er voor ruim 10 miljoen euro aan vet op de eigen botten en alle spelers waren sinds 2021 contractueel verbonden aan FC Groningen zelf en niet meer aan de genoemde fondsen. Dat had als bijkomend groot voordeel dat toekomstige revenuen uit transfers voortaan volledig aan de club ten deel zouden vallen.
Nu was het tijd voor de volgende stap. FC Groningen zag de voetbalwereld in hoog tempo veranderen. De omzetontwikkeling van de noordelijke voetbaltrots hield geen gelijke tred met die van concurrenten. Steeds meer clubs in binnen- en buitenland versterkten hun positie met geld van externe investeerders.
Dat leverde wisselende resultaten op, zie bijvoorbeeld de chaos die bij ADO Den Haag ontstond of de huidige wankele positie van Vitesse, maar de clubleiding van FC Groningen richtte zich op goede voorbeelden als NEC en AZ. FC Groningen kon dat doen, omdat de uitgangspositie van de club een gezonde was.
Billy Beane
Dat was in Alkmaar destijds ook het geval toen daar een klein aandeel van 7 procent verkocht werd aan de Amerikaanse investeerder Billy Beane. Daarmee kreeg AZ niet alleen een stevige financiële injectie om de club verder te helpen, ook bracht de investeerder veel kennis en contacten met zich mee uit de Amerikaanse topsport waar het Noord-Hollandse voetbalbolwerk zijn voordeel mee kon doen. AZ, dat ooit op de rand van de afgrond bivakkeerde na het DSB Bank-echec van toenmalig directeur Dirk Scheringa, plukte er de vruchten van.
Wilde FC Groningen mee in de vaart der volkeren in de voetballerij, dan moest de club aanhaken, zo luidde de opvatting van de bestuurders en de overtuiging van Gudde. Een Amerikaanse investeerder stond al klaar. Er werd een plan gesmeed. De financiële bottleneck voor FC Groningen zat en zit hem vooral in de hoge huisvestingslasten van de club, procentueel gezien de hoogste in het hele Nederlandse betaald voetbal.
De Trots van het Noorden betaalt voor de huur en het onderhoud van Euroborg en het Topsport Zorgcentrum met al zijn trainingsfaciliteiten meer dan 5 miljoen euro aan Euroborg NV, waar de gemeente Groningen de enige aandeelhouder van is. Een groot bedrag op een begroting van toen 22 miljoen euro, die door de degradatie fors naar beneden werd bijgesteld. De huurprijs bleef onveranderd hoog.
50+1-model?
De huisvestingslasten moeten in de visie van de clubleiding structureel drastisch worden verlaagd om meer geld te kunnen besteden aan het product voetbal, teneinde de sportieve race met andere clubs op lange termijn vol te kunnen houden. De oplossing, zo dachten directie en RvC, lag onder andere in de aankoop van het gehele Topsport Zorgcentrum. Door het gebouw te kopen, kon dat deel van de huur in ieder geval alvast vrijgespeeld worden.
Het in eigen beheer krijgen van de trainingsfaciliteiten zou gefinancierd moeten worden met de verkoop van in eerste instantie 24,5 procent van de aandelen van de club aan een particuliere investeerder. Later kon dat pakket worden uitgebreid naar 49 procent, waarmee eventueel ook (een deel van) het stadion gekocht kon worden.
De club zou daarbij altijd de meerderheid van de aandelen behouden en wilde in een later stadium onderzoeken of het door de supporters gewenste 50+1-model eventueel mogelijk zou zijn bij FC Groningen. Dat is een structuur waarbij de meerderheid van de aandelen in handen komt van de achterban.
Waarde FC Groningen
FC Groningen liet de waarde van de club doorrekenen en kwam voor de eerste tranche aandelen van 24,5 procent uit op een financiële waardering van 12,5 miljoen euro, later te verdubbelen naar een totale injectie van 25 miljoen euro voor 49 procent van de aandelen.
Om de aandelen te gelde te kunnen maken, moest ook de bestuurlijke organisatie van de club op de schop en de statuten worden gewijzigd. In de huidige structuur zijn de aandelen van de club volledig in beheer van het zogeheten stichtingsbestuur. De stichting telt drie leden: burgemeester van Assen Marco Out, advocaat Peter Yspeert en voormalig topambtenaar van de gemeente Groningen Arie Wink. Het bestuur benoemt de leden zelf middels coöptatie.
Naast het stichtingsbestuur kent de club nog een toezichthoudend orgaan in de vorm van de Raad van Commissarissen, aangevoerd door de nieuwe voorzitter Jakob Klompien. Daaronder hangen de bedrijven FC Groningen Beheer en FC Groningen BV, die aangestuurd worden door de directie.
Wouter Gudde na de Ajax-rellen. De volgende ochtend hoort hij dat de burgemeester hem niet meer beschouwt als gesprekspartner. ,,Dat voelde als tien messen in mijn rug.'' Foto: Cor Lasker
Opheffen Raad van Commissarissen
Om tot aandelenemissie over te gaan, moest de structuur in de ogen van de plannenmakers in de eerste plaats vereenvoudigd worden door de laag van de Raad van Commissarissen ertussenuit te halen. Het stichtingsbestuur zou vervolgens het enig overgebleven toezichthoudende orgaan zijn, maar zou wel worden uitgebreid tot vijf zetels.
Het stichtingsbestuur zou bestaan uit twee algemene leden, te benoemen door het bestuur zelf, één afgevaardigde vanuit de supporters, verenigd in de stichting Ons FC Groningen, één zetel voor de nieuwe particuliere investeerder en een zetel voor een afgevaardigde namens de gemeente Groningen. Die zetel heeft de gemeente nu ook in de huidige RvC en is een erfenis uit de tijd dat Euroborg werd gebouwd en de gemeente bepaalde garanties wilde voor de investering die zij deed.
Vanaf het begin zaten alle betrokken partijen, inclusief de gemeente Groningen, aan tafel om de eerste schetsen te maken van het plan om een particuliere investeerder binnen te halen en het onroerend goed door FC Groningen te laten kopen. De ideeën werden in oktober 2022 gepresenteerd aan het college van burgemeesters en wethouders van de gemeente Groningen.
Belangrijkste reden vertrek Gudde
Intussen werden allerlei processen in gang gezet, totdat in maart 2023 vanuit het stadhuis het bericht kwam dat er bestuurlijk pas op de plaats zou worden gemaakt ten aanzien van de plannen. ,,Daarna hebben we geen uitleg meer gehad en vervolgens kwamen de maanden met de degradatie’‘, vertelt vertrekkend directeur Wouter Gudde, die hiermee de belangrijkste reden van het indienen van zijn ontslag onthult. Dat waren niet de bedreigingen aan zijn adres in de meest donkere tijden van de club of de sportieve teloorgang en degradatie op zich. Het gevoel de club niet vooruit te kunnen helpen door de starre houding van de gemeente Groningen was van doorslaggevend belang voor zijn beslissing.
De clubbestuurder, die in 2019 aantrad, kreeg het gevoel dat hij trok aan een dood paard. ,,Ik heb er wel moeite mee om dit hele dossier, waar ik jaren mee bezig ben geweest, in de openbaarheid te brengen, maar ik doe het toch omdat ik me zorgen maak over de toekomst van de club’‘, vertelt Gudde.
‘Je weet niet wat je ziet’
De vertrekkend algemeen directeur stuitte bij de gemeente Groningen en burgemeesters en wethouders op veel onbegrip. ,,Ze zeiden over de komst van een investeerder: dan halen we dus een of andere Chinees binnen. Waarop ik zei: nee, want wij staan niet met onze rug tegen de muur zoals heel veel slechte voorbeelden van clubs die investeerders binnenhaalden wel stonden. Wij handelen vanuit onze kracht.’‘
Gudde noemde tijdens de presentatie bij de ambtenarij en het college de goede voorbeelden, van AZ, maar ook van Manchester City. ,,Niet dat er dan per se een Arabier hier naartoe moet komen zoals in Manchester, maar ik heb veel contacten binnen de City Football Group. Ik ben daar meerdere keren geweest. Die investeerder heeft de club helemaal vanaf het begin opgebouwd. De clubcultuur van Manchester City is er nog steeds, maar hij heeft ook voor de stad Manchester enorm veel gedaan, bijvoorbeeld rondom het stadion daar.’‘
Je weet niet wat je ziet, zegt Gudde. ,,Voorzieningen, woningen, sportfaciliteiten, alles is daar mede op het initiatief van die investeerder gebouwd. Maar als ik dan aanbood aan een bestuurder van de gemeente om een keer met een delegatie die kant op te gaan om het te laten zien, kreeg ik alleen maar terug: het is hier geen Manchester, Wouter. We willen hier geen Arabieren. Ik droeg ook succesvolle Amerikaanse voorbeelden van investeerders aan, maar dan zeiden ze dat we hier in Groningen leven en niet in Amerika. Discussie klaar.’‘
Wouter Gudde hield de werkelijke reden voor zijn vertrek bij FC Groningen lang voor zich. Foto: Jaspar Moulijn
‘Groningen is geen topsportstad’
Gudde werd met zijn plan naar eigen zeggen van het kastje naar de muur gestuurd. Als hij met vragen kwam, zei de topambtenaar (Bert Popken, red.) dat hij bij de wethouder moest zijn en andersom verwees die weer naar de topambtenaar. ,,Dat is bij het stadion hetzelfde’‘, moppert Gudde. ,,Als je bij de directeur van de Euroborg NV bent en het wordt spannend, verwijst die naar Bert Popken en andersom net zo. Je zit in een wirwar van lijntjes. Uiteindelijk is het proces door de gemeente gestopt. De reden weet ik niet. Als ik er nu naar vraag, zeggen ze dat ze het in de toekomst wel weer eens zullen agenderen.’‘
Gudde wist genoeg. Los van alle moeilijkheden waar hij de afgelopen jaren mee te maken kreeg als algemeen directeur van FC Groningen, was de onwrikbare houding van de gemeente Groningen de belangrijkste reden voor hem om de pijp aan Maarten te geven.
,,Door dit dossier kreeg ik het gevoel dat ik een winkeloppasser ben. Ik zeg je heel eerlijk, ik voelde me echt een trekpop van de gemeente Groningen. Ik hoop dat mijn opvolger het veel beter gaat doen, maar ik denk dat deze structuur, waarin de gemeente zoveel macht heeft, heel snel op het hakblok moet. Je moet wel goed blijven samenwerken met de gemeente, maar het kan niet zo zijn dat alle invloed bij deze partij ligt. Om twee redenen. A: er zit onvoldoende kennis. En B: een paar mensen relateren de invloed die ze hebben aan status en macht. Ik vind Groningen geen topsportstad. Absoluut niet.’’
Wouter Gudde pleit voor een onafhankelijk onderzoek naar de geldstromen en de financiële situatie van de Euroborg NV en de invloed van de gemeente Groningen binnen de voetbalclub.
Euroborg NV, waar de gemeente 100 procent aandeelhouder van is, werd ooit opgericht zonder winstoogmerk om de Euroborg te laten verrijzen. FC Groningen betaalt jaarlijks miljoenen euro’s aan Euroborg NV voor de huur en het onderhoud van de groene kathedraal en het Topsport Zorgcentrum met alle bijbehorende faciliteiten.
De club kreeg in het verleden meerdere keren nul op rekest als er om huurverlaging werd gevraagd, bijvoorbeeld toen de club degradeerde en de broekriem stevig moest worden aangetrokken. ,,We hebben een cashflow-overzicht opgevraagd van Euroborg NV’‘, zegt Gudde. ,,Daaruit blijkt dat er in 2037 gewoon een bedrag van zeven nullen op de bankrekening staat. Ik vind dat toch heel bijzonder als je bedenkt dat je geen winstoogmerk hebt.’‘
Ook op de vraag of FC Groningen, gezien de geschetste plannen met een mogelijke investeerder, het stadion in de toekomst zou kunnen kopen, kreeg Gudde naar eigen zeggen een gek antwoord. ,,Dan zegt topambtenaar Bert Popken tegen mij: ‘Zolang ik er zit, gaat het stadion niet verkocht worden’. Maar daar gaat hij helemaal niet over. Het is belachelijk dat een gemeente op deze manier zoveel invloed kan uitoefenen op een voetbalclub.’‘
Ook de directe en indirecte invloed van de gemeente bij FC Groningen zou Gudde graag nader onderzocht zien. ,,Ik vraag me af of het normaal is dat de gemeente onze aandelen beheert, een orgaan als het stichtingsbestuur weg kan sturen, een zetel in de Raad van Commissarissen heeft en dat het zelfs zo is dat de burgemeester inspraak heeft bij het aanstellen van de algemeen directeur, alleen vanwege het argument dat zonder de gemeente het stadion nooit was verrezen. Op zich ben ik het met dat laatste eens, maar we zijn bijna twintig jaar verder. Ik vind het te bizar voor woorden. Als club kunnen wij geen kant op.’‘
Voor de bus gegooid
De verhouding tussen FC Groningen-directeur Wouter Gudde en de gemeente verslechterde afgelopen jaar in ernstige mate. Dat kwam niet in de laatste plaats doordat Gudde zich door burgemeester Koen Schuiling voor de bus gegooid voelde.
Dat gebeurde na de ongeregeldheden die aan het eind van het degradatieseizoen 2022-2023 uitbraken rondom de thuiswedstrijd tegen Ajax. Waar FC Groningen en Gudde altijd gezamenlijk optrokken met gemeente en politie als het om veiligheidszaken ging, moest Gudde na die ongeregeldheden via RTV Noord vernemen dat de burgemeester voortaan alleen nog met de Raad van Commissarissen in gesprek wilde.
,,Dat heeft me echt pijn gedaan, dat voelde niet als één mes, maar als tien messen in mijn rug’‘, vertelt Gudde. ,,We waren gezamenlijk verantwoordelijk voor veiligheid, maar afgelopen seizoenen is er maar één partij geweest die heeft ingegrepen en honderd man een stadionverbod heeft gegeven. Dat zijn wij geweest. Deze actie van de burgemeester was echt de druppel. Het laatste sprankje hoop om te denken dat we als FC Groningen ooit nog iets voor elkaar krijgen bij de gemeente, vervloog hiermee.’‘
