'Honderdduizenden schrijvers houden zich nauwelijks bezig met de top 60 van verkochte boeken.' Foto: Shutterstock
De enkele bestsellers die verschijnen, zijn na een half jaar ingehaald door nieuwe dagvlinders, stelt schrijver Gerard Stout. Wie een bestseller najaagt organiseert volgens hem de eigen teleurstelling. Zijn tip: schrijf naar je toe.
Onlangs stond in Dagblad van het Noorden een gesprek van Joep van Ruiten met Erica van Boven, emeritus-hoogleraar letterkunde in Groningen (‘Hoe veel boeken te verkopen’, DVHN, 08-07). Van Boven heeft een boek dat ze twee jaar geleden publiceerde in een nieuw jasje gestoken, met een nieuwe titel: De bestsellermachine. Eerder werd het nauwelijks opgemerkt, nu is het boek een verkoopsucces.
Het dedain van de hogere klasse, de culturele elite, de echte schrijvers, voor volkse, plebejische bestsellers is afgenomen, zegt ze.
De grijze massa heeft de economische slag gewonnen, lijkt het. De elite, wie dat ook mag zijn, wil een graantje meepikken. Misschien speelt de angst om als ‘woke’ te worden gezien ook een rol bij de omarming van ‘platte’ bestsellers.
Pesten, incest, misbruik, moord en doodslag
Aan een bestseller kunnen meerdere redenen ten grondslag liggen. Het is een groot voordeel om een bekende persoonlijkheid te zijn. Waarop die bekendheid is gebaseerd, is van minder belang. Het schrijven kan door een ghostwriter gebeuren.
Onderwerpen op het gebied van feelgood en wegdromen in prettige fictie zijn een pré. Verstrooiing en pretentieloos vermaak, zoals in detectives, kunnen voor hoge oplages zorgen. Traumatische ervaringen – pesten, incest, misbruik, moord en doodslag – helpen ook om een bestseller in de markt te zetten. Vraag ChatGPT voor andere randvoorwaarden, zodat je vooral leert wat je níet wilt.
Mijn trauma
Honderdduizenden schrijvers houden zich nauwelijks bezig met de top 60 van verkochte boeken. Ze schrijven omdat ze iets te vertellen hebben, of iets kwijt willen: vaak persoonlijke besognes. Als de belevenissen in de categorie trauma of ziekte vallen, is er een (klein) lezerspubliek.
Door de overmaat aan titels zoals Mijn leven met kanker, Mijn autisme, Mijn vechtscheiding, Mijn misgelopen erfenis blijft een bestseller veelal uit. Van je af schrijven is halfslachtige therapie. Effectiever is: naar je toe schrijven.
De vraag: ‘Waarvoor zou je een bestseller willen schrijven?’ kom ik in gesprekken met schrijvers zelden tegen. Wat is de achtergrond van de zucht naar grote oplages? Hoe belangrijk is wat je hebt te melden? Leg uit.
Ego
Wie het ego gestreeld wil zien, kan zich beter op andere middelen dan egodocumenten of fictie richten. De enkele bestsellers die verschijnen, zijn na een half jaar ingehaald door nieuwe dagvlinders. Wie een bestseller najaagt organiseert de eigen teleurstelling.
Financieel is de uitgave van een boek zelden lonend. Misschien dat de kosten gedekt worden door vrienden en familie die het boek aanschaffen als aardig gebaar naar de schrijver, niet om te lezen.
Complimenten betreffen bijzaken: „Mooi omslag”, „Wat een dik boek”, „Hoe lang ben je ermee bezig geweest?”, „Hoeveel heb je ervan gedrukt?”, „Ik zag je in de huis-aan-huis-krant met je boek. Knap hoor!”
Prietpraat
Zelden gaat het gesprek met schrijvers vooral over de inhoud. Zelden krijgt een lezer een beschouwing over wat het boek voor indruk bij de schrijver heeft achtergelaten.
Vragen beperken zich tot: hoe lang heb je over het boek gedaan? Heb je veel onderzoek gedaan? Schrijf je overdag of ’s nachts? Hoe vaak wandel je tussendoor met de hond? Zonder huisdier geen goede auteursfoto. Zonder huisdier geen bestseller.
Zelfinzicht
In gesprek met een schrijver wil ik antwoorden op reflectieve vragen als: wat is er in jouw leven veranderd door je eigen boek? Wat heb je over jezelf ontdekt? Wat ga je in je leven anders doen door de inzichten uit je roman?
Elk boek zou standaard een slotwoord moeten bevatten met als titel: Wat ik door het schrijven van dit boek heb opgestoken, of Mijn persoonlijke groei door dit werk.
Schrijf niet van je af. Schrijf naar je toe. Begeer geen bestseller. Leer jezelf kennen.
Gerard Stout is schrijver te Peize. Geen bestseller
