Bedden voor noodopvang in de Expohal in Assen Foto: Marcel Jurian de Jong
Het kabinet trekt in de voorjaarsnota extra geld uit voor asiel: het COA krijgt dit jaar 375 miljoen en volgend jaar 700 miljoen euro erbij. Oorzaken zijn dure noodopvang en een verwachte hogere instroom.
Eerder dit jaar reserveerde het kabinet al 600 miljoen extra voor de noodopvang van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Omdat er te weinig reguliere opvangplekken zijn in asielzoekerscentra moet het COA gebruik maken van dure tijdelijke voorzieningen zoals cruiseschepen, hotels, evenementenhallen en wooncontainers. Daardoor lopen de kosten hoog op.
Daarnaast past het kabinet de begroting aan de nieuwe voorspellingen aan. In de zogeheten Meerjaren Productie Prognose (MPP) die vorige week bekend werd, wordt rekening gehouden met een hogere instroom dan vorig jaar: ongeveer 70.000 asielzoekers zouden naar Nederland komen in plaats de 50.000 van vorig jaar. De budgetten van onder meer COA en IND (Immigratie- en Naturalisatiedienst) gaan omhoog om die mensen te kunnen opvangen.
Zolang gemeenten nog onvoldoende gewone asielplekken realiseren, wat sinds de invoering van de spreidingswet hun wettelijke taak is, zal ook de hogere instroom opgevangen moeten worden met (crisis)noodopvang. Het is nog de vraag of de formerende partijen de spreidingswet willen handhaven.
Noodopvang twee keer zo duur
Die noodopvang is gemiddeld twee keer zo duur als gewone opvang in asielzoekerscentra. Zo kostte volgens het COA de opvang van een asielzoeker op een reguliere plek in 2022 gemiddeld 27.100 euro en de opvang op een (crisis)noodopvanglocatie gemiddeld 53.400 euro. Het gaat dan om kosten voor huisvesting, gezondheidszorg, levensonderhoud en personele kosten.
In Noord-Nederland is bijvoorbeeld al jaren noodopvang in de Expo-hal bij het TT-circuit in Assen. Ook bijvoorbeeld de Eurohal in Zuidbroek en de Topsporthal in Leek zijn gebruikt voor noodopvang. De stad Groningen vangt tijdelijk asielzoekers op in het oude Philipsgebouw aan de Europaweg, in Meppel wordt een schip gebruikt, Veendam opende dit weekend noodopvang in het pand van een autodealer.
In Ter Apel maakt het COA ook extra kosten omdat daar meer asielzoekers worden opgevangen dan met de gemeente is afgesproken. Het COA betaalt Westerwolde op last van de rechter daarvoor 15.000 per dag aan dwangsommen, met een maximum van 1,5 miljoen euro. In verhouding tot de miljarden die de asielopvang inmiddels kost, gaat dat dus om kleine bedragen.
Kosten asielopvang structureel te laag begroot
Met de extra investeringen loopt het budget van het COA in 2024 op tot bijna vier miljard euro. In 2022 was dat nog 1,5 miljard, in 2021 was het 725 miljoen euro.
De kosten voor asielopvang worden overigens bijna elk jaar te laag begroot, zo concludeerde de Algemene Rekenkamer begin vorig jaar na onderzoek. In 21 van de 23 jaren die de Rekenkamer onderzocht bleken de kosten uiteindelijk hoger uit te vallen. Volgens de Rekenkamer is dat een van de oorzaken van de huidige asielcrisis. Het COA moest in tijden van lagere instroom bezuinigen op opvanglocaties, waardoor bij een toename van het aantal asielzoekers weer dure noodopvang nodig is.
