De burgemeester van Ameland reageert op de milieuramp die dreigt in de Noordzee. 'Dit is meer dan een ongeluk'

,,Paralellen met de MSC Zoe, dit is meer dan een ongeluk”, zo kijkt Stoel terug op zijn eerste gedachten toen Rijkswaterstaat hem woensdagochtend iets voor half zeven informeerde over de brand op het autovrachtschip Fremantle Highway.

Dat containerschip, de MSC Zoe, verloor bij een storm in 2019 wel 342 containers vol ,,rommel”, waar de Waddeneilanden tot op de dag van vandaag de gevolgen van ondervinden. ,,Zeker, het is nu anders. Er waren nu geen gekke weersomstandigheden, dit is geen groot containerschip dat aan de grond gelopen is. Maar er is wel weer dichtbij onze kust een schip in de problemen, waar allerlei narigheid vanaf kan komen die onze natuur en stranden kan bedreigen.”

De allereerste zorg ging uit naar de bemanning en de overledene. ,,Heel verdrietig om te horen, onze gedachten gaan uit naar de nabestaanden en de bemanningsleden. Ik heb heel veel respect voor de redders, die midden in de nacht naar dat schip zijn gegaan, mensen van dat schip af zagen springen. Ik weet niet of je de hoge duikplank in het zwembad nog herinnert? Ik vond drie meter al heel wat. Dit is een flatgebouw van tien verdiepingen. Dat moeten verschrikkelijke momenten geweest zijn.”

Stoel oogt ontspannen in zijn kantoor op het gemeentehuis in Ballum. Hij staat voor de derde dag op rij namens de vijf Waddeneilanden de wereldpers te woord. Donderdag moest hij zich redden in vier talen: Nederlands, Fries, Duits en Engels. Tegen de Arabische nieuwszender Al Jazeera vertelde hij over de zorg voor het kwetsbare, unieke getijdengebied de Wadden. ,,Ons werelderfgoed.” De vele Duitse media vrezen een milieuramp. ,,Dat is ook een van de scenario’s. Als er 1600 ton liter stookolie en 215 ton liter scheepsdiesel uit dat schip komt, kun je daar gerust van spreken. Anderzijds ben ik heel blij dat het schip nog drijft en dat er een oliebestrijdingsschip in de buurt ligt.”

,,Vervelend”, vindt Stoel de onduidelijkheid over wat zich exact aan boord van het rampschip bevindt. ,,Ik hoor nog steeds verschillende getallen. Ook dat is een vergelijking met de MSC Zoe. Bij de Zoe was het zeer relevant. Daar speelde even dat er sprake zou zijn van giftige stoffen aan boord. Over dat soort risico’s zou geen onduidelijkheid moeten zijn.”

In de landelijke media pleit Stoel ondertussen onvermoeibaar voor verdere beperkingen of sluiting van de zuidelijke route over de Noordzee voor grote schepen. ,,Eigenlijk is het anders. Primair is onze zorg hoe dit soort dingen kunnen gebeuren. Hoe kan het dat die containers van de schepen vallen, hoe kan het dat een schip op een dergelijke manier vlam kan vatten en dat de bemanning niet in staat is geweest die brand te blussen. Het zou niet mogen voorkomen. De volgende vraag is: stel dat een schip in zo’n situatie terecht komt, waar heb je hem dan liever? Dan is onze redenering: wat verder van de Wadden af.”

Stoel blijft daar op hameren. Een vakantie hoeft hij er niet voor uit te stellen. De 60-jarige in Zuidwolde geboren oud-Sneker heeft deze zomer alleen eind augustus vier dagen vrij gepland, om te kunnen scheidsrechteren op het NK Pampus-zeilen op het Snitser Mar. Ondertussen behaalt zijn zoon Daan vrijdagmiddag in Frankrijk met een Franse zeilpartner in de Vaurien een derde plaats op het Wereldkampioenschap. ,,Een fántastisch resultaat!”

Zelf was de burgemeester van VVD-huize twintig jaar internationaal scheidsrechter bij het wedstijdzeilen. ,,Als zeiler weet je wat eb en vloed is en wat stroming en wind doen. Als je dat autovrachtschip donderdag westwaarts zag drijven, dan wist je dat dat niet door de wind kwam, want het woei uit het westen.”

Na de ramp met de MSC Zoe is er het nodige verbeterd. Zo worden grote containerschepen en tankers vanaf windkracht 5 of bij hoge golven door de kustwacht geadviseerd de diepere noordelijke route over de Noordzee richting Hamburg en Bremerhaven te nemen. ,,Deze situatie was daar niet mee te voorkomen. Voor deze situatie geldt puur: je hebt liever de rotzooi op afstand. Wij hebben nog steeds het gevoel dat je meer tijd hebt te reageren als zo’n schip olie gaat lekken als die op vijftig kilometer afstand ligt, dan op twintig tot dertig kilometer. Gelukkig drijft het schip nog. Het droomscenario? Dat die brand uitbrandt en het schip veilig naar een haven gebracht kan worden.”