Mark Boumans, voorzitter van de Tijdelijke Commissie Asiel en Migratie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten na afloop van het overleg met minister Faber vorige week. Foto: ANP/Koen van Weel
De laatste sporthal in het land die nog plek had voor asielzoekers uit Ter Apel is alweer volgestroomd. Schieten gemeenten nog te hulp? Mark Boumans (VNG): „Solidariteit is er wel, maar het draagvlak neemt af.”
„Schandalig en belachelijk.” Dat burgemeester Jaap Velema een paar weken geleden zélf opvang moest gaan regelen voor asielzoekers die anders buiten zouden slapen in Ter Apel, is voor Mark Boumans onbestaanbaar. Het is niet het enige waar de voorzitter van de asielcommissie van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) zich over verbaast.
‘Wil je het nou oplossen of niet?’
Neem Zaanstad. Daar liggen twee drijvende hotels met in totaal duizend opvangplekken voor asielzoekers. Ongebruikt. Om de stroomvoorziening te regelen is een langdurig vergunningstraject nodig dat het ministerie van VRO (Volkshuisvesting en Ruimtelijke ordening) zou kunnen versnellen. „Maar dat gebeurt niet. Wil je het nou oplossen of niet?”
Boumans (VVD) is burgemeester van Doetinchem en heeft als oud-gedeputeerde in Groningen en burgemeester van Haren sterke wortels in het Noorden. Sinds juni is hij voorzitter van de tijdelijke asielcommissie, als opvolger van de Amsterdamse wethouder Rutger Groot Wassink (GroenLinks) die zich terugtrok toen PVV-minister Marjolein Faber aantrad.
Vorige week donderdag ontmoette Boumans haar voor het eerst, tijdens het eerste overleg van de minister tussen provincies en gemeenten. Vanuit lokale overheden werd vanwege de nijpende situatie in de asielopvang (en met name Ter Apel) al langer gevraagd om overleg, maar er kwam nog weinig uit.
Als een dief in de nacht
„Het was vooral een uitwisseling van standpunten. Terwijl het erg zou helpen als de minister bereid was een gesprek te voeren over de opvang hier en nu. In plaats daarvan kwam ze als een dief in de nacht, na afloop van het overleg bij de media opeens met het idee van een provinciale carrousel.”
Faber wil dat de provincies bij toerbeurt noodopvang regelen om Ter Apel te ontlasten, zo zei ze voor de camera’s. De provincies en gemeenten wisten van niets. En ook nu een week later in Zutphen de laatste sporthal in gebruik is genomen die diende als achtervang voor Ter Apel, wordt volgens Boumans door het ministerie nog steeds geen werk gemaakt van deze ‘carrousel’. „Wat gemeenten nodig hebben is dat het kabinet schouder aan schouder met ze gaat staan als ze opvang regelen.”
‘Zo creëer je ook een crisis’
Gemeenten in het land willen volgens Boumans echt wel solidair zijn met Ter Apel. Zo zijn er gemeenten als Zutphen, Leiden en Utrecht die de afgelopen weken te hulp schoten. „Maar wij hebben ook draagvlak nodig in onze gemeenschappen. Dan helpt het niet als mensen een crisis wordt aangepraat die er niet is. Dan zeggen ze: Den Haag gaat de instroom beperken dus laten we maar even wachten met die opvang. Zo creëer je ook een crisis hè.”
Het vertrouwen tussen gemeenten en Den Haag neemt op dit dossier steeds verder af, constateert Boumans. „Als wij zien hoe het COA en het ministerie de afspraken met Westerwolde over Ter Apel keer op keer schenden, zelfs na uitspraken van de rechter, is dat slecht voor het vertrouwen. Hoe weet je nog zeker dat als je opvang biedt voor een half jaar, het COA zich daar ook aan gaat houden?”
De VNG is geen politieke organisatie en heeft geen mening over gewenste instroom. Wel constateert Boumans dat maatregelen om die te beperken jaren vergen om effect te hebben, terwijl de problemen in de opvang volgens hem prima oplosbaar zijn. „We hebben al twintig jaar een jojo-beleid van locaties die open gaan en weer sluiten. Daar kan minister Faber niets aan doen, maar dat is met structurele financiering en een Spreidingswet wel op te lossen. We besteden nu veel te veel geld aan crisisopvang die zeven keer zo duur is als reguliere opvang.”
Geen enkel enthousiasme voor grootschalige opvang
In zijn gemeente Doetinchem wordt gewerkt aan een duurzame, kleinschalige en flexibele locatie voor asielopvang. Het gaat om sociale woningbouw, waarin een deel van de appartementen ter beschikking zal worden gesteld aan het COA. „Dat staat nu op losse schroeven, want deze minister wil grootschalige opvanglocaties met duizenden plekken.”
Gemeenten geven al jaren aan dat ze een voorkeur hebben voor kleinschalige asielopvang, omdat dat beter zou zijn voor het draagvlak en de integratie van bewoners. „Die gedachte wordt vakkundig om zeep geholpen. De minister is er blijkbaar van overtuigd dat provincies haar straks grote centra met duizenden plekken gaan aanbieden. Ik tref bij mijn collega’s geen enkel enthousiasme voor dit idee.”
