Zo ziet echte duisternis er uit; te voet door het Metbroekbos bij Smeerling, in de late avonduren

De avond is al ver gevorderd, de maan is bijna vol en ik denk aan Tom Sawyer. De held uit het beroemde jongensboek die mooie avonturen beleeft met zijn kameraad Huck Finn, overdag maar ook ‘s avonds en ‘s nachts. Op mij wacht ook zo’n avontuur in de late uren en mijn kameraad heet Jeroen Kuipers.

Hij is boswachter van Natuurmonumenten en waakt al 27 jaar over flora en fauna in een groot deel van Westerwolde. Ook over het Metbroekbos, dat oeroude woud bij Smeerling. Dat staat te boek als een van de plekken in Groningen waar het na zonsondergang nog echt donker is. Daarom wandelen er komende zaterdagnacht mensen doorheen, in het kader van Nacht van de Nacht, het landelijk evenement waarbij aandacht wordt geschonken aan het belang van duisternis voor mens en dier, aan de schadelijke gevolgen van lichtvervuiling.

Daarom doorkruis ik te voet dat bos vanavond, om die duisternis te ‘proeven’. Met de boswachter die het op z’n duimpje kent en die me graag begeleidt. En die een zaklantaarn bij zich heeft om mij indien nodig wat licht te geven. Om in het bos te komen, lopen we eerst over het Eemboerveld. Een open soort van weiland dat vol ligt met koeienvlaaien en waar de duisternis al intens is. Achterom kijkend zie je op de horizon nog wel een brede laag licht. Daar ligt Stadskanaal, met het licht van straatlantaarns, huizen, winkels. Iets dichterbij beweegt ook een lampje over het land. Een boer die de bieten binnenhaalt.

Een bosuil verbreekt de stilte, net voordat we de rand van het Metbroekbos bereiken. De boswachter dooft zijn zaklantaarn, we openen een houten hekje, wandelen nog enkele meters....en belanden dan in een volslagen duisternis. We staan tussen hoge, oude beuken die hun gebladerte boven ons als een dak uitspreiden. Geen ster, geen maneschijnsel is te zien. Je ziet, letterlijk, geen hand voor ogen.

We schuifelen vooruit en ik ben blij als Kuipers zijn lantaarn weer aanknipt en vertelt over de beuken die hier staan en die zo machtig zijn dat onder hun bladerdek andere bomen en heesters nauwelijks kans maken. Ik luister en houd voortdurend de bodem in de gaten, om maar niet te struikelen.

We wandelen verder en komen dan in het deel van het bos dat op dit late uur als een sprookje is. Hier staan heel veel eiken. De bodem is bezaaid met hulst en ander struikgewas. Weer gaat de zaklantaarn uit, maar nu daalt van boven iets van schijnsel op ons neer. Hier is dat alles overdekkende bladerdak niet, en in de verte flikkeren lichtjes van Vlagtwedde. Heel ver weg horen we het geluid van een auto.

We stoppen bij een omgevallen stam die op onze route ligt, maar die Kuipers en zijn collega’s laten liggen. Ze laten dit hele 16 hectare grote bos, dat voor iedereen toegankelijk is, sowieso zoveel mogelijk met rust. Ik eet en drink iets van de meegenomen proviand en luister naar de stilte. Kuipers vertelt dat in dit bos zeker dieren zijn, vossen en dassen, maar dat zij zich schuilhouden, verrast als ze zijn door onze aanwezigheid.

En verder gaat het, over verhogingen in de bodem, onder laag hangende takken door, met alleen af en toe die kleine straal licht van de zaklantaarn. Boswachter Kuipers kent hier zoals gezegd elke vierkante meter, maar toch heeft deze avond ook voor hem een verrassing in petto. We komen een kale, oude stam van een eik tegen. Het licht van de zaklantaarn valt daarop en wat zien we? Honderden pissebedden die over die stam lopen, tot meters boven de grond, en daar kennelijk voedsel vinden.

Dit schouwspel is nieuw voor Kuipers. Overdag zie je de pissenbedden maar mondjesmaat, bang als ze dan zijn om door vogels gepakt te worden. Maar nu, op deze late avond, hebben ze hier het rijk alleen. De boswachter kijkt zijn ogen uit, kan zijn geluk als natuurliefhebber niet op.

Even later zit onze grote ronde door het Metbroekbos er op. Over het Eemboerveld, waar ik nog uitglijd over een koeienvlaai, bereiken we de smalle weg waar onze tocht begon. Aan de horizon is het schijnsel van Stadskanaal minder fel geworden, die grote plaats gaat langzaam slapen. Middernacht is op komst en daarmee een nieuwe dag. ik begin eraan met de mooie wetenschap dat hij er anno 2023 nog altijd is, de volslagen duisternis.