Debat van het Noorden afgeblazen na afzeggen lijsttrekkers. 'Kopstukken hebben niet het fatsoen om verantwoording af te leggen'

De organisatie van het noordelijke lijsttrekkersdebat was dit jaar in handen van SNN, het samenwerkingsverband van de provincies Groningen, Drenthe en Fryslân, samen met RTV Drenthe. Volgens SNN ligt het afblazen aan een combinatie van factoren. De voorbereidingstijd was kort, doordat de verkiezingen ingelast waren. Maar het kwam vooral doordat niet voldoende lijsttrekkers van de landelijke partijen wilden meedoen.

Verschillende belangengroepen en lobbyclubs van het Noorden zeggen het afketsen van het debat de betreuren omdat hierdoor noordelijke punten minder aan de orde komen in de debatten. Zo hoopten het Groninger Gasberaad en de Bodem Beweging via zo’n debat nog extra aandacht te krijgen voor de afwikkeling van de bevingsschade en erkenning van het leed in Groningen.

SNN schreef acht partijen aan, zegt commissaris van de Koning van Fryslân, Arno Brok. ,,Van lang niet alle partijen kregen we de toezegging dat ze hun lijsttrekker wilden afvaardigen.’’ Toen besloten CdK’s Jetta Klijnsma (Drenthe), René Paas (Groningen) en Brok: geen kopstukken, dan ook geen debat.

Brok vraagt zich hardop af of het traditionele debat, met veel sprekers en stellingen ,,nog wel van deze tijd is’’. Bij een volgende verkiezing wil SNN kijken of ze het Debat van het Noorden nieuw leven kunnen inblazen. Jetta Klijnsma laat weten dat ze het afblazen ,,jammer’’ vindt maar heeft ook wel begrip vanwege hun volle agenda’s: ,,Maar na de verkiezingen weten we de lijsttrekkers goed te vinden.’’

De lijsttrekkers van de grootste partijen wilden niet meedoen maar veel partijen die lager staan in de peilingen wel. Zoals D66-lijsttrekker Rob Jetten, die hoopt dat het debat alsnog door kan gaan.

Jetten: ,,„Het Debat van het Noorden is een campagnetraditie in Nederland. Die mogen we dit jaar niet verloren laten gaan, zeker niet met alles wat er de afgelopen jaren is gebeurd in Ter Apel, in het aardbevingsgebied en met het stoppen van de gaswinning. Mensen verwachten van de kopstukken van de grootste partijen dat ze de moed hebben om verantwoording af te leggen en keuzes uit te leggen. Dat is een kwestie van leiderschap en fatsoen. Alle lijsttrekkers hebben de mond vol van de regio, laat je dan ook maar zien in de regio.”

In Eindhoven wordt op 18 november wel het Debat van het Zuiden gehouden met een groot deel van de landelijke lijstrekkers. Alleen hebben Frans Timmermans en Pieter Omtzigt voor dat debat ook afgezegd.

Het noordelijke lijsttrekkersdebat was de afgelopen tien jaar telkens het eerste of een van de eerste belangrijke verkiezingsdebatten. Afwisselend hield SNN het debat samen met de regionale omroepen of de uitgeverij van Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant.

In 2012 traden in de Rijksuniversiteit Groningen lijsttrekkers zoals Diederik Samsom, Alexander Pechtold en Emile Roemer op het toneel. In 2017 waren het politieke kopstukken zoals Lodewijk Asscher, Pechtold, Jesse Klaver en Halbe Zijlstra.

In 2021 werd het Noordelijk Lijsttrekkersdebat in Den Haag gehouden, vanwege coronabeperkingen, met prominente deelnemers zoals Geert Wilders, Lilian Marijnissen, Klaver en Gert Jan Segers. Volgens commentaren na afloop bleek vooral Pieter Omtzigt die editie de show te stelen. Omtzigt trad destijds nog op als tweede man op de lijst van het CDA.

Tijdens de debatten kwamen telkens ‘noordelijke agendapunten’ prominent aan de orde zoals de aardbevingsproblemen in Groningen, de leefbaarheid op het platteland en voorzieningen in dorpen en de Lelylijn, Nedersaksenlijn en het spoorknelpunt bij Meppel.

De ‘grote’ landelijke lijsttrekkers laten zich deze verkiezingscampagne ook verder nog niet veel zien in het Noorden. Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA heeft wel werkbezoeken en campagnebijeenkomsten afgelegd in Groningen en Pieter Omtzigt was eind van de zomer op het Noorderzon-festival in Groningen. Maar Dilan Yeşilgöz(VVD), Geert Wilders (PVV) en Caroline van der Plas (BBB) hebben nog geen openlijk bezoek aan het Noorden afgelegd.

Er zijn wel enkele noordelijke debatten met de noordelijke kandidaten op de verkiezingslijsten van de landelijke partijen. Op 10 november van werkgeversorganisatie VNONCW Noord in Drachten, op 20 november in het Groninger Forum. De organisatie van dat laatste debat is in handen van het Forum met RTV Noord, OOG en Dagblad van het Noorden.

Er is vanuit de noordelijke zorg en MKB nog wel geprobeerd het Grote Zorgdebat naar Noord-Nederland te krijgen. Dat is ook niet gelukt, het zorgdebat is nu op 13 november in Utrecht. Maandag was een kleiner zorgdebat georganiseerd door de farmaceutische industrie.