Trombonist Pavel uit Kaliningrad blies het Oekraïense volkslied op de Grote Markt in Groningen: 'De koelkast zal het winnen van de tv'

Het is hem zwaar te moede. Pavel Shcherbakov, in het dagelijks leven trombonist bij het Noordpool Orkest, zit hele dagen voor zijn computer en kijkt naar het nieuws over Oekraïne. Hij hoopt op bericht van zijn ouders in Kaliningrad, de smalle strook Rusland aan de Oostzee onder de Baltische Staten.

Of hij zich zorgen maakt? Zórgen; dat is een lachwekkend eufemisme, als je tenminste ergens om zou kunnen lachen en sorry, dat zit er nu even niet in. ,,Ik ben bang. Mijn moeder ook, ze kan niet slapen, slikt tabletten en drinkt kalmerende thee. Ze is begonnen om grote hoeveelheden pasta en andere houdbare etenswaren in te slaan, dat doet nu iedereen. De supermarkten raken leeg, alles is superduur, er zal op den duur geen eten meer zijn. En dit’’, zegt hij, ,,is nog maar het begin.’’

Pavel Shcherbakov – dat spreek je uit als Sjerbakov – is een Rus. In principe. Maar hij heeft daar niks mee. Hij voelt zich Europeaan, zoals, zegt hij, zoveel mensen uit zijn stad. De sporen van zijn familiegeschiedenis liggen overal. ,,Mijn opa werd geboren in Oekraïne, mijn oma komt uit Wit-Rusland, ik heb familie in Sint-Petersburg. De bewoners van Kaliningrad deden tot 2014 elke dag boodschappen in Polen, omdat je daar veel gemakkelijker kon komen dan in hoofdland Rusland, waarvoor je twee grenzen moest passeren’’, zegt hij. ,,Maar nu zijn Russen niet meer welkom in Polen. Ik voel mij alsof we in de nazitijd leven en ik een Duitser ben. Dus ik vertel aan niemand meer dat ik Russisch ben. Ik ben voor Oekraïne en heel veel mensen in Rusland zijn voor vrede. Ze zetten geen Oekraïense vlag op de sociale media, maar een duif.’’

‘Pavel’ noemden zijn ouders hem toen hij 42 jaar geleden ter wereld kwam. Dat klinkt als Paul en dat klopt: ,,Ik ben genoemd naar Paul McCartney. Mijn vader is Beatlefan, wij luisterden thuis altijd naar westerse bands als Pink Floyd en Queen. Ik heb een oom die op zee vaart en die bracht computerspelletjes mee. Hij was het voorbeeld van de moderne wereld voor mij.’’

Zijn ouders zijn allebei zelfstandig ondernemer: zijn vader maakt open haarden voor villa’s van rijke Russen. Zijn moeder is coach en begeleidt studenten van de universiteit. Ze zijn allebei muzikaal, maar niet zo muzikaal als hun enige zoon.

,,Ik had blokfluitles, maar mijn docent was trombonist. Hij gaf me een tenorhoorn om te oefenen. Toen won ik het jeugdconcours en heb ik een tijd in Sint-Petersburg gestudeerd. Maar ik koos een aardige docent met te weinig macht; ik kreeg alleen werk bij tweederangs orkesten. Toen ben ik met vrienden door Europa getrokken om op straat te spelen. En als je een goeie act hebt, kun je goed verdienen.’’

Zo kwamen ze in Groningen. Ze speelden op het Waagplein verstilde klassieke blazersstukken die de winkelende passanten aan het huilen brachten. ,,Een Russische docent van het Prins Claus Conservatorium hoorde ons en zei: ‘We hebben een tekort aan koperblazers, kom toelatingsexamen doen.’ We werden allemaal aangenomen.’’

Aan de conservatoria van Groningen en Arnhem voltooide hij zijn studies klassieke trombone en master jazz music. ,,Ik kwam naar Nederland zonder plan. Maar ik ben nu zo blij met mijn leven hier. Ik ging altijd eens of twee keer per jaar naar Kaliningrad, maar dat was nog voor de pandemie. Ik ben er dus lang niet geweest. En ik vrees dat dat nog een hele tijd kan duren als de grenzen worden gesloten.’’

Hij vindt het moeilijk om met zijn ouders over de crisis in Oekraïne te praten. ,,Ik zit veilig in Nederland, ik kan zeggen wat ik wil. Zij niet. Rusland is vergiftigd. Poetin wordt gezien als de grote vader, die misschien slechte dingen doet, maar uiteindelijk toch je vader blijft.’’

De meningen binnen zijn familie zijn verdeeld. ,,Mijn oom en zijn Oekraïense vrouw zijn voor Poetin, hun volwassen kinderen zijn tegen de oorlog. Mijn oma uit Wit-Rusland vindt hem een wijze man. Mijn vader weerlegt iedere keer haar argumenten, maar bij elk nieuw bezoek aan haar zegt ze hetzelfde.’’

Zondag, tijdens de vredesdemonstratie op de Grote Markt, blies hij het Oekraïense volkslied. ,,Het was het enige wat ik wilde zeggen. De strijd in Oekraïne geeft ook Russen hoop. Er is een Russisch grapje dat zegt: ‘Er is een strijd tussen de tv en de koelkast. Tot nu toe wint de tv, maar dankzij de sancties zal de koelkast winnen. En de koelkast, dat is het volk.’’