Ruim een half miljoen Nederlanders die hun boosterprik niet hebben gehaald, hebben plots een probleem: hun coronapas is verlopen. Waarom? Wat zijn de gevolgen? En hoe zit het met tieners die nog helemaal geen booster krijgen?
Wie verliest de coronapas en waarom?
Het gaat naar schatting om 540.000 Nederlanders. Hun coronatoegangsbewijs vervalt komende vrijdag omdat ze (nog) geen boosterprik hebben gehaald. Ze verliezen het groene vinkje omdat de regels zijn aangescherpt.
Zo wordt de geldigheid van de coronapas beperkt tot 270 dagen na vaccinatie of 180 dagen na besmetting. Dat betekent dat mensen die voor 1 mei 2021 hun laatste prik hebben gehad en niet geboosterd zijn plots geconfronteerd worden met tal van restricties. Ze hebben geen toegang meer tot cafés, restaurants, theaters en bioscopen, tenzij ze een negatieve test overleggen. Ook kunnen ze niet zomaar naar een aantal andere landen binnen Europa reizen.
Waarom zijn de regels strenger geworden?
Dat heeft mede te maken met internationale afspraken. De 27 staten van de Europese Unie willen de chaotische reisregels aanpakken en hebben nu één gezamenlijke termijn bepaald voor de coronapas. Gevaccineerden kunnen voortaan elk EU-land vrij inreizen als hun laatste inenting minder dan 270 dagen (negen maanden) geleden is.
Ze krijgen bij de grens niet meer te maken met extra eisen, zoals een negatieve test of quarantaine. Maar dat is niet de enige reden voor Nederland om de coronapas aan te pakken. Minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid erkent in antwoorden op Kamervragen dat de kortere geldigheidsduur mensen kan aanzetten zich alsnog te laten boosteren. Met andere woorden: het is een middel om de campagne nieuw leven in te blazen. Pas 57 procent van de volwassenen is geboosterd.
Tieners mogen niet eens een boosterprik halen. Verliezen zij binnenkort ook hun groene vinkje?
Nee. De aangescherpte regels gelden niet voor jongeren van twaalf tot achttien jaar. Hun coronapas blijft vooralsnog onbeperkt geldig. Het kabinet heeft advies gevraagd aan de Gezondheidsraad of het wenselijk en verantwoord is om tieners te laten boosteren. Afhankelijk van de uitkomst wordt bepaald of ook jongeren straks te maken krijgen met de verscherpte regels. Goed, de standaard in Europa wordt dus 270 dagen.
Is daarmee alle verwarring uit de wereld?
Was dat maar zo. De termijn van 270 dagen heeft louter betrekking op de toegang tot een land. Het is een internationale afspraak. Maar elke natie kan voor binnenlands gebruik van de coronapas eigen regels vaststellen. Zo gaat België per 1 maart de geldigheid drastisch verkorten naar 150 dagen.
In Frankrijk is het vaccinatiebewijs nu slechts zeven maanden geldig. Duitsland heeft op eigen grondgebied wel de limiet van 270 dagen, maar daar hebben Janssen-geprikten weer een probleem: hun booster geldt niet als volwaardig.
Alleen in het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Denemarken, Hongarije en enkele Spaanse regio’s is er geen gedoe. Daar is nergens meer een coronatoegangsbewijs nodig.
Elk land heeft een eigen vaccinatiestrategie. Hoe groot zijn de verschillen?
Die zijn groot. Zo is Oostenrijk per 1 februari het eerste land in Europa met een algehele vaccinatieplicht voor volwassenen. Wie er niet aan voldoet, riskeert 600 euro boete. De maatregel is omstreden. Tegenstanders stellen dat hun grondrechten worden aangetast.
Maar ook Italië heeft al een vaccinatieplicht, zij het voor een deel van de bevolking: zorgpersoneel, onderwijzers en vijftigplussers. Duitsland koerste ook aan op invoering, maar daar woedt nu een fel debat of dat nodig is. Aan het andere kant maken ook landen een terugtrekkende beweging. Zo staat in Verenigd Koninkrijk het plan voor verplichte vaccinatie in de zorg op losse schroeven.
En hoe zit het met Nederland?
Uit NOS-onderzoek bleek recent dat voor een plicht in Nederland geen meerderheid is. Niettemin menen critici van het coronabeleid dat er sprake is van ‘vaccinatiedwang’: de coronapas zou als drukmiddel worden gebruikt. Inmiddels rijzen vragen hoelang Nederland aan de pas wil vasthouden, nu het eindspel van de pandemie lijkt begonnen. Er is nog geen enkel tijdspad vastgesteld. Volgens minister Kuipers verdwijnt het vaccinatiebewijs pas ‘als het niet meer nodig is om verspreiding van het virus te dempen’.
