Nederland herstart vanaf woensdag met het prikken met het AstraZeneca-vaccin.
Dit nadat het Europees Geneesmiddelenbureau EMA en de wereldgezondheidsorganisatie WHO hadden geoordeeld dat er geen verband is tussen trombose op de gebruikelijke plaatsen (been en long) en het vaccin, maar dat een verband tussen de ernstigere en zeer zeldzame vorm van trombose in combinatie met trombocytopenie (verlaagde bloedplaatjes) en het vaccin niet kan worden uitgesloten.
Experts Saskia Middeldorp (hoogleraar interne geneeskunde en trombosedeskundige Radboudumc) en Hugo ten Cate (hoogleraar klinische trombose aan Maastricht UMC+) zijn voorstander van doorprikken, maar ze begrijpen ook dat er nog vragen zijn.
Snapt u de twijfel van mensen die trombose of een longembolie hebben gehad?
Professor Saskia Middeldorp: „Jazeker, en we krijgen ook in de wachtkamer veel vragen over de bijwerkingen. Maar er is echt geen verband tussen het vaccin en trombose of longembolie.”
Kan deze groep vragen om een ander vaccin dan AstraZeneca?
Middeldorp: „Nee, daar is ook geen reden voor. Er zijn in Nederland meerdere vaccins in gebruik. Maar je kunt niet zelf kiezen welk vaccin je graag wil. Per bevolkingsgroep wordt vastgesteld welk vaccin het beste werkt en het meest geschikt is. Je zou kunnen wachten met het maken van een afspraak als de uitnodiging voor de vaccinatie komt in de hoop dat later een ander vaccin wordt ingezet. Maar het RIVM en andere experts adviseren mensen om vooral niet te wachten. Het is een belangrijk vaccin voor Nederland: er zijn 11,7 miljoen doseringen besteld.”
Finland is na de positieve EMA- en WHO-herbeoordeling toch gestopt met dit vaccin. Hoe ziet u dat?
Middeldorp: „Landen maken hun eigen afweging, maar het EMA heeft deze ernstige gevallen, die dus heel erg zeldzaam zijn, meegenomen in zijn overweging dat de voordelen van vaccinatie vele, vele malen groter zijn dan de kans op die ultrazeldzame bijwerking. Daar sta ik ook achter.”
Vooral bij vrouwen onder de 55 zou trombocytopenie optreden. Is het niet verstandig om, zoals in Frankrijk, deze groep geen AstraZeneca te geven?
Middeldorp: „Er wordt nu snel meer duidelijk over de gevallen die zijn gerapporteerd. Nu we weten wat het mechanisme is, kunnen we gerichter kijken hoe de voordelen van doorgaan met vaccinatie opwegen tegen die hele kleine kans op een ernstige bijwerking. Ik ga ervan uit dat er bij het EMA ook op die manier wordt gekeken, en ook het Nederlandse CBG is betrokken bij deze analyses.
Welke kans is groter: corona krijgen of trombose?
Trombose komt niet vaker voor met of zonder vaccin. Op dit moment krijgen ongeveer 250 per 100.000 mensen corona (positieve testen). De kans om trombose te krijgen is ongeveer 100 tot 200 per 1000 als je nog nooit trombose hebt gehad, en is sterk afhankelijk van de leeftijd. Als je ernstig ziek wordt van corona, krijgt tot de helft van de coronapatiënten op de intensive care trombose, longembolie, of trombose op een andere plaats”, legt Middeldorp uit.
Wat bedoelt het EMA met dat een verband tussen de ernstigere en zeer zeldzame vorm van trombose in combinatie met trombocytopenie (verlaagde bloedplaatjes) en het vaccin niet kan worden uitgesloten?
Professor Ten Cate: „Van corona weten we dat het leidt tot trombose en longembolieën. Dus als je een vaccin maakt met een immuunreactie lijkend op een corona-infectie, is het aannemelijk en wellicht mogelijk dat het impact heeft op de bloedstolling. Dat zal bij de andere vaccins niet anders zijn. Maar het risico dat het leidt tot een buitengewoon zorgelijke complicatie, is bijzonder klein en weegt niet op tegen de nadelen van niet vaccineren.”
