De Duurzame Dertig: Voedselbossen, glazen flessen als grondstof en een beter imago voor de wesp. Dit zijn de initiatieven uit Drenthe. Groningen en Friesland waarop jij kunt stemmen - deel 5
In Grou worden geveltuintjes aangelegd. FOTO GROU2030
Dagblad van het Noorden, de Leeuwarder Courant en het Friesch Dagblad presenteren de Duurzame Dertig. Een verkiezing voor mensen met een hart voor duurzaamheid.
De afgelopen weken zijn bijna 100 initiatieven uit Drenthe, Friesland en Groningen aangemeld die de wereld waarin wij leven een stukje beter proberen te maken. De ene keer door de bedenkers zelf, een andere keer door een enthousiaste fan.
Van kleine particuliere projecten tot bedrijfsmatige aanpak. In elk geval allemaal met het idee om anderen te inspireren en/of het te kopiëren. Uit de inzendingen heeft een jury De Duurzame Dertig gekozen die doorgaan naar de publieksronde.
Deze week stellen wij de gelukkigen voor. In dit artikel de laatste zes initiatieven waarop je kunt stemmen. Onderaan dit artikel zijn alle andere kanshebbers te vinden.
Glazen flessen als grondstof
Jeroen Dijkstra met een nieuw product, gemaakt van voormalige flessen.
Ze gaan naar horecazaken om lege flessen (zonder statiegeld) op te halen, ze gaan ook langs bij drankproducenten die flessen om wat voor reden dan ook niet gebruiken. Bij Pottle in Leeuwarden hergebruiken ze het glas. Ze maken er vazen van, of drinkglazen, of zeeppompjes, of potjes voor relatiegeschenken. Het is een kwestie van labels weghalen, zagen met een diamantzaag, schuren en polijsten.
,,Het risico is natuurlijk dat je te veel in je eigen sprookje gaat geloven”, zegt Jeroen Dijkstra, een van de oprichters. ,,En vrienden en familie zeggen natuurlijk altijd dat iets mooi is. Maar we krijgen toch ook echt heel enthousiaste reactie van anderen en bovendien veel bestellingen van bedrijven. Flessenglas is vaak restafval, maar voor ons vormt het de grondstof voor mooie nieuwe producten.”
Pottle heeft in de wijk Nijlân sinds kort een eigen pand, met een eigen productielijn. In de coronatijd was er veel tijd om ideeën en plannen uit te werken. ,,En nu is het allemaal in een flinke stroomversnelling geraakt.”
Het aantal werknemers was drie, maar is in een paar maanden tijd gegroeid naar negen. ,,Onder hen ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Met die groep hebben ik en mijn twee medeoprichters veel affiniteit. Bij ons kunnen ze doorgroeien. Of ze vinden door de ervaring die ze bij ons opdoen elders een mooie baan.”
Dijkstra zelf zegde zijn baan bij ING op om met Pottle de wereld te veroveren. ,,Dit is echt lachen.”
Pottle
Wie Pottle Wat flessen , met hulp van mensen die een achterstand tot de arbeidsmarkt hebben Waar Leeuwarden Sinds maart 2020 Doel het verminderen van de CO2-uitstoot, hergebruik van flessen, mensen met achterstand tot de arbeidsmarkt nieuw perspectief bieden
Onderzoek door leden van de vereniging Meten = Weten.
Nee, de siertelers kunnen het werk van de vereniging Meten = Weten niet bepaald waarderen, zegt secretaris Alok van Loon uit Dwingeloo. Maar, zegt ze, het gaat niet om de telers, noch om de bloemen.
,,Het gaat erom dat de bestrijdingsmiddelen die worden gebruikt tot ver buiten de akkers in tuinen van omwonenden en Natura 2000-gebied belanden. In het Drents Friese Wold bijvoorbeeld. Daar moet de overheid iets aan doen.”
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 in de gemeente Westerveld was de lelieteelt een belangrijk thema. ,,De partijen die wonnen hadden dappere voornemens om iets te doen tegen het gebruik van de gifspuit. Maar na de verkiezingen gebeurde er weer niets. En de zorgen bestaan al 20 jaar.”
Het was genoeg, zegt Van Loon., ,,We zijn zelf bestrijdingsmiddelen in de natuur gaan meten en werken daarbij samen met wetenschappers. Ook doen we luchtmetingen, binnenkort ook op de Veluwe.” Meten = Weten, begonnen als omwonendengroep, werd in 2019 een vereniging en telt 800 leden. Ze komen uit Westerveld, Midden-Drenthe, maar ook uit Opsterland en Oost- en Weststellingwerf.
,,Er moeten robuuste spuitvrije zones komen rond natuurgebieden, maar ook rond gebieden waar mensen wonen, werken en recreëren.”
Tegen de provincie Drenthe is Meten = Weten een rechtszaak begonnen. Een lelieteler dicht bij het Drents Friese Wold heeft geen vergunning op basis van de Wet Natuurbescherming. De provincie zou volgens de vereniging moeten handhaven. ,,Wij willen een uitspraak van de rechter, want wat zijn nu exact de regels?”
Meten = Weten
Wie de vereniging Meten = Weten Wat onderzoek naar de verspreiding van bestrijdingsmiddelen bij sierteelt Waar Friesland en Drenthe Sinds 2019 Doel spuitvrije zones rond natuur en plekken waar mensen wonen, werken en recreëren
Ook bos staat samen sterker
Eigen foto.
Tien bij tien vierkante meter grond; dat is al genoeg voor een voedselbos, zegt Femmeke Huigens. ,,Daar plant je bijvoorbeeld een walnotenboom, een appel en een peer, een vlierbes, eetbare meidoorn en frambozen’’, somt ze op. Voilà: verschillende planten, van verschillende hoogtes, die op verschillende momenten vrucht dragen. Meer heb je niet nodig voor een bosje dat bijdraagt aan CO2-reductie en biodiversiteit, en voor mens en dier voedsel oplevert.
Huigens heeft een eigen voedselbos in Beilen én staat aan de wieg van de Vereniging Drentse Voedselbossen en het Drents Voedselbos Loket. Ze volgde een paar jaar geleden zelf een cursus over het onderwerp in Overijssel, raakte zo enthousiast dat ze in haar eigen gemeente Midden-Drenthe ook zo’n cursus optuigde, en merkte dat de animo enorm was.
,,In een week tijd hadden we vijftig aanmeldingen’’, zegt Huigens. ,,En iedereen zei: goh, ik dacht dat ik hier als enige mee bezig was.’’ Als al die gelijkstemde Drenten samenwerken, bedacht ze, staan ze een stuk sterker. ,,We kunnen elkaar helpen bij subsidie-aanvragen, kennis en planten uitwisselen of collectief inkopen.’’
Om dat samenwerken en uitwisselen mogelijk te maken, richtte ze samen met anderen het Voedselbosloket en de vereniging op. Eind dit jaar verwachten ze zo’n honderd leden te hebben. ,,Elk voedselbos moet succesvol en levensvatbaar zijn. Dat is mijn missie.’’
Voedselbossen
Wie Femmeke Huigens Wat Vereniging Drentse Voedselbossen / Drents Voedselbos Loket Waar Beilen Sinds 2021 Doel In heel Drenthe succesvolle voedselbossen faciliteren
Stap voor stap ‘De Droom’ verwezenlijken
In Grou worden geveltuintjes aangelegd. FOTO GROU2030
Hoe zorg je voor een toekomstbestendige aarde? Met alleen zonnepanelen kom je er niet, dacht Enny van der Wiel, projectbegeleider van Grou2030. Via de vier pijlers van het concept The Natural Step, creëerde ze - samen met de andere vrijwilligers - een breder draagvlak binnen het dorp voor duurzaamheid.
,,Het doel is om een ideaalplaatje te bedenken, een droom. Bij dat proces komt heel veel energie los”, legt Van der Wiel uit. Verschillende werkgroepjes zijn opgericht in het dorp en houden zich bezig met onder meer voedsel, biodiversiteit, energie of het dorp als bloeizone. Samen proberen ze de kloof tussen nu en dat ideaalplaatje in kleine stapjes te overbruggen. ,,Een hele integrale en inclusieve manier om toe te werken naar een toekomstbestendige wereld.”
De ontwikkeling van geveltuintjes in De Baai is het project wat haar het meest bijgebleven is. ,,Het was een stenige buurt, waar bijna geen bomen te vinden waren. In maart 2021 wilden we geveltuintjes ontwikkelen. Twee maanden later waren er bijna veertig. Als bijvangst werd ook nog de buurtvereniging nieuw leven ingeblazen.”
De Droom is de stip op de horizon. ,,Niet beleidsmatig, maar een mooi richtpunt. Op onze website staat dit helder uitgelegd.” Alle punten uit De Droom worden misschien niet verwezenlijkt in 2030, ,,maar alle stapjes die je dichterbij brengen zijn goed”.
Grou2030
Wie Grou2030 Wat Een integrale duurzame ontwikkeling van Grou en directe omgeving Waar Grou Sinds 2018 Doel Grou2030 heeft ‘De Droom’ ontwikkeld. Dat is een stip op de horizon voor alle acties die het dorp stapje voor stapje maakt op haar duurzame weg
De onthulling van een zonnedak van Enerzjyk Eastermar. FOTO: MARCEL VAN KAMMEN
Duorsum yn beweging’, dat is de slogan van doarpskoöperaasje Enerzjyk Eastermar. De coöperatie focust zich op vier thema’s: energie transitie, natuur, gezondheid en zorgeloos wonen. Sociale verbinding vormt de rode draad tussen de thema’s, legt voorzitter Jan Willem Sietsma uit.
De coöperatie begon in 2019 met één collectief zonnedak en inmiddels telt het dorp er drie. De opbrengst wordt geïnvesteerd in projecten in Eastermar. In het dorp werden onder andere een voedselbos en dorpstuin aangelegd en bomen, planten en bloemen aangeplant. De oogst uit het bos en de tuin kunnen in de toekomst worden gebruikt door de lokale horeca en verkocht in de dorpswinkel.
De projecten zijn ondergebracht bij verschillende werkgroepen, legt Sietsma uit. ,,De coöperatie faciliteert en de werkgroepen realiseren. Dat leidt tot veel enthousiasme bij de ruim 25 vrijwilligers en werkt tot nu toe uitstekend.” Volgens hem is de werkgroep ‘soarch yn it doarp’ een mooi voorbeeld. Zij openen - naar verwachting - in september een mienskipshûs in Eastermar.
Voor inspiratie kijkt het dorp actief naar initiatieven in andere plaatsen. Maar Eastermar is zelf ook een voorloper. Het dorp profileert zich bijvoorbeeld als bloeizone. De start van de tweede etappe van de gelijknamige wielertour was dit jaar in het dorp en in 2023 wil de dorpscoöperatie het allereerste bloeizonefestival organiseren.
Enerzjyk Eastermar UA
Wie Enerzjyk Eastermar UA Wat duurzame energie opwekken en de opbrengsten investeren in dorpsprojecten Waar Eastermar Sinds 2019 Doel een welvarend dorp met een gezonde en natuurlijke omgeving, waar bewoners gelukkig zijn en oud (kunnen) worden
De wesp verdient beter. De wesp, zegt Sjoert Fleurke, is een nuttig insect dat onterecht een beroerd imago heeft. Namelijk dat van stekende lastpak. ,,Natuurlijk komt overlast door wespen voor, maar je hoeft ze niet met gif te bestrijden.”
Hij was al een paar jaar actief op Twitter, maar besloot vorig jaar officieel de Wespenstichting in het leven te roepen. ,,Wespen worden over het algemeen slecht behandeld. De manier waarop met nesten wordt omgegaan vind ik onverteerbaar. Waarom moeten wespen altijd dood? Ze zijn vogelvrij, terwijl ze heel belangrijk zijn voor het ecosysteem. Ze vangen grote hoeveelheden andere insecten, zoals vliegen en rupsen. Als er daar minder van zijn, zijn er ook minder wespen. Ze houden de boel in balans.”
In de tuin van Fleurke staan wespenkasten. Daarin heeft hij wespennesten geplaatst. ,,Die haal ik elders vandaan. Ik ben druk met het toepassen en ontwikkelen van alternatieven voor de bestrijding. Zo helpen we veel mensen uit de brand. Wespen hebben een interessante levenswijze. Ze gaan niet alleen door het leven, maar vormen een groep. Samen bouwen ze een huis, samen verdedigen ze dat. Heel erg interessant.” Of hij ook last heeft van de wespen in eigen tuin? ,,Nee, en ook de buren heb ik niet horen klagen.”
In Nederland zijn veel varianten van het zwartgele beestje te vinden. ,,Slechts twee ervan komen op zoetigheid af en bezorgen mensen soms ongemak”, zegt Fleurke. ,,Het is droevig om te zien dat bestrijders ook alle andere soorten verdelgen. Ik wil daar verandering in brengen.”
de Wespenstichting
Wie de Wespenstichting Wat alternatieven ontwikkelen voor bestrijding van de wesp, verbeteren imago Waar Groningen Sinds 2021 Doel gifgebruik verminderen
De jury bestaat uit Henk Moll (hoogleraar natuurlijke hulpbronnen in relatie tot tot duurzame productie en consumptie aan de Rijksuniversiteit Groningen), Marissa de Boer (oprichter en ceo van SusPhos, een bedrijf in Heerenveen dat toonaangevend is op het gebied van het recyclen van fosfaat uit afvalstromen), Reinder Hoekstra (directeur van Natuur- en Milieufederatie Drenthe), Thereza Langeler (klimaatverslaggever Dagblad van het Noorden) en voorzitter Ria Kraa (hoofdredacteur van het Friesch Dagblad).
Voor de winnaar een advertentiebudget van 100.000 euro klaar om zijn plan aan de man te brengen via de kanalen van Mediahuis Noord, uitgever van Dagblad van het Noorden, de Leeuwarder Courant en het Friesch Dagblad. De twee andere podiumkandidaten hebben elk 50.000 euro te besteden.
