Sportactiviteiten voor asielzoekers in de noodopvang in de Expohal in Assen. Rechts instructeur van Shane. Foto: Jaspar Moulijn
Minder lawaai, meer te doen, lekkerder eten, betere zorg. De noodopvang voor asielzoekers in de Expohal in Assen is de afgelopen maanden flink onder handen genomen. „Het lijkt steeds meer op een normaal azc.”
Het meisje is een jaar of zeven en loopt met vastbesloten stappen op COA-manager Klaas van der Veen af. Ze draagt een bruin jurkje met franjes en een zwarte hoofddoek, in haar handen heeft ze een pijl met zuignappunt en een boog.
Of die grote Nederlandse man haar even wil helpen om de achterkant van de pijl goed op het touw van de boog te krijgen, gebaart ze. Natuurlijk wil hij dat.
Noodopvang lag onder vuur
Klaas van der Veen is locatiemanager van de noodopvang in de Expohal naast het TT Circuit in Assen. Hier vangt het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) sinds eind 2021 ongeveer vijfhonderd asielzoekers op. Het is een locatie die van het begin af aan onder vuur heeft gelegen vanwege de omstandigheden, maar de afgelopen maanden is er veel verbeterd. Van der Veen laat het zien tijdens een rondleiding.
In de immense hal zitten asielzoekers op banken en stoelen in de open ruimte. Een peuterjongetje scheurt tussendoor op zijn loopwagen. De muziek die door de ruimte klinkt hoort bij de sportactiviteiten die midden in de hal worden gegeven: padel, krachttraining, pijl- en boogschieten.
„Dat meisje is vandaag aangekomen,” zegt adjunct-locatiemanager Karst-Erik Bus over het grietje dat door Van der Veen wordt geholpen. „Ze is heel nieuwsgierig.”
Locatiemanager Klaas van der Veen (rechts) en adjunct Karst-Erik Bus in gesprek met bewoners in de noodopvang Foto: Jaspar Moulijn
Ondervoeding, psychische klachten, slaapproblemen
Eigenlijk zouden kinderen niet in de noodopvang moeten verblijven, vinden ze bij het COA. En zeker niet in zo’n grote hal met zoveel mensen op een geïsoleerde locatie. Eind vorig jaar leidde het tot commotie toen een brief van een GGD-arts in de media verscheen, waarin alarm werd geslagen over ondervoeding, psychische klachten en slaapproblemen bij kinderen in de Expohal.
Maar die kinderen zitten er wel. Nog steeds. In het hele land zitten rond de vijfduizend kinderen in noodopvang, in de Expohal verblijven deze week ongeveer tachtig minderjarigen. Toch stuurt de GGD geen brandbrieven meer. De omstandigheden zijn verbeterd. Voor iedereen, en vooral voor kinderen en kwetsbaren.
Meer rust door betere isolatie
Bij binnenkomst langs de drukke receptie is het meteen zichtbaar: meer dan vier meter hoge isolerende wanden scheiden de slaapvertrekken van de drukke open ruimte in de hal. Al sinds het begin van de noodopvang zijn er klachten over geluid. Dunne scheidingswandjes, en in het begin zelfs gordijntjes, hielden niets tegen.
Nieuwe isolerende wanden en afsluitbare slaapvertrekken zorgen voor meer rust en privacy Jaspar Moulijn
Gek werden de mannen ervan die in het begin maandenlang in de hal zaten. Daarom werd besloten dat hier alleen kortdurend verblijf mogelijk moest zijn, wat ook niet altijd lukte. De laatste tijd gaat dat beter, zegt Van der Veen. „Ongeveer 80 procent zit hier korter dan twintig dagen.”
Door de betere isolatie hebben asielzoekers meer rust. De kamers hebben nog steeds geen plafonds, omdat anders de sprinklerinstallatie niet meer zou werken, maar een soort geluidsdempende doeken. Deuren kunnen op slot, waardoor het veiliger voelt.
Kippenbouten en spaghetti
Waar daarnaast veel over geklaagd werd in de Expohal, was het eten. In de hal is geen mogelijkheid om zelf te koken. Sinds een paar maanden is er nieuwe catering: een soort lopend buffet waarbij mensen in ieder geval een keuze hebben. „Vooral de kippenbouten uit de oven en de spaghetti op zondag zijn populair”, zegt chefkok Douwe Zwartjens.
Met meer activiteiten, zoals sport en kindervermaak, hoopt het COA de verveling te verdrijven. Kinderen uit de basisschoolleeftijd kunnen in de opvang naar school, daarvoor is een speciaal lokaal gebouwd. Oudere kinderen gaan naar de ISK (internationale schakelklas) in Assen. Er is een speciale vrouwenruimte, een speellokaal, een nieuwe kinderspeelplaats.
„Het begint steeds meer op een normaal azc te lijken”, zegt Van der Veen, die naast de Expohal ook locatiemanager is van het reguliere azc in Assen. Er wordt nog gebouwd aan nieuwe kantoren voor COA-personeel, voor Vluchtelingenwerk en GGD. Die zijn naar verwachting in juli klaar.
Chefkok Douwe Zwartjens in de keuken van de noodopvang Foto: Jaspar Moulijn
Kritiek GGD niet de reden voor verbeteringen COA
Het COA kon deze verbeteringen pas doorvoeren omdat de opvang in juli 2024 voor een periode van anderhalf jaar is verlengd. Voor die tijd ging het steeds om termijnen van drie maanden. Van der Veen: „Dan kun je niet investeren. In anderhalf jaar wel.” De kritiek vanuit onder meer de GGD is volgens het COA niet de reden geweest voor nieuwe aanpak, hooguit een extra aansporing.
De omstandigheden waren voor deze verbeteringen echt niet alleen maar slecht, vindt adjunct-locatiemanager Karst-Erik Bus. „We hebben gedaan wat we konden, onder hoge druk. Die brief van de GGD kwam in een hele drukke zomer, daar hebben we meteen op gehandeld. Als iedereen dan opeens over je heen valt, voelt dat ook wel wat onverdiend.”
Eind dit jaar loopt het contract met de gemeente Assen af. Dan moet alles wat nu is opgebouwd weer worden afgebroken. „Zo gaat dat bij het COA” zegt Van der Veen. „We openen en sluiten de hele tijd noodopvanglocaties. We werken met flexibele panelen die zo weer ergens anders gebruikt kunnen worden. Natuurlijk willen wij het liefste alleen reguliere azc’s met goede voorzieningen. Maar zo is de werkelijkheid niet.”
Pijl- en boogschieten is een van de nieuwe activiteiten in noodopvang Foto: Jaspar Moulijn
De GGD en stichting Vluchtelingenwerk zijn positief over aanpak van het COA in de Expohal. „We zien heel duidelijk dat er verbeteringen zijn doorgevoerd”, zegt een woordvoerder van de GGD. Vluchtelingenwerk constateert dat de aanpassingen werken, dat de sfeer gemoedelijk is en bewoners zich op hun gemak voelen. „Petje af voor de locatiemanager en het personeel van het COA”, zegt de teamleider van Vluchtelingenwerk.
