Ruzie om zorginstelling 't Ruige Veld in Rolde: eigenaren willen zorgplekken behouden, gemeente wil meer rust in het gebied. 'Ze moeten de bewoners niet als menselijk schild gebruiken'

Aan de houten versperringen en zwarte hekken rondom het bosje ’t Ruige Veld in Rolde hangen blauwe bordjes. ‘Verboden toegang. Art. 461. Wetb.v.Strafr.’ Het is onmiskenbaar: op het stukje grond waar Roldenaren al decennialang de hond uitlaten en een frisse neus halen, zijn ze niet meer welkom. De eigenaren van de grond, de Haagse vastgoedondernemer Razia Gül en ondernemer Johan Haverkamp uit Enschede, willen een duidelijk statement maken: wíj bepalen wat hier gebeurt. Zij staan achter de zorginstelling met nachtzorg die door de nieuwe plannen dreigt te verdwijnen.

Maar die blijft er niet als het aan de gemeente Aa en Hunze ligt. Het college van burgemeester en wethouders wil die nachtzorg verbieden. En zonder die 24-uurszorg is wonen voor de huidige bewoners met zware zorgeisen en medische indicatie niet mogelijk.

Het gevolg: 24 zorgplekken voor personen met psychische problemen in Drenthe verdwijnen. Dertien partijen stuurden in de afgelopen weken daarom een brief naar de gemeente met hun zorgen. Zij roepen op tot een gesprek. Want door nachtzorg te verbieden verliest een kwetsbare groep bewoners met stevige psychische problemen hun thuis. Die brieven komen van allerlei kanten: zorginstelling Phusis, bewoners van ’t Ruige Veld, een dominee uit Rolde, een schaapherder van ’t Ruige veld, onderwijsinstellingen zoals Hanzehogeschool en woningbouwcorporaties Actium en Woonborg. Deze laatste twee benadrukken: denk nog eens goed na, want in een woonwijk gaat deze doelgroep ongetwijfeld overlast veroorzaken.

Ondanks die dertien bezwaarschriften gooide het college van Aa en Hunze er vorige week toch een persbericht uit met ferme taal: de zorg in ’t Ruige Veld past daar niet. In de toekomstvisie die de gemeenteraad eerder dit jaar vaststelde, staat dat natuur in ’t Ruige Veld centraal moet staan. De rust moet terugkeren voor bewoners in de buurt, met name in de Asserstraat. „Daar maken mensen zich zorgen, de zorg op deze plek past hun woongenot aan”, zegt wethouder Heijerman. „Wij vinden deze intramurale manier van zorg niet meer van deze tijd”, vult burgemeester Anno Wietze Hiemstra aan.

Om goed te begrijpen waarom de gemeente van de zorglocatie af wil, moeten we terug naar 7 november 2019. Met stoom en kokend water sluit burgemeester Hiemstra samen met vijftig toezichthouders en zorgverleners de locatie. De zorg door Stichting Altijd Zorg is ernstig onder de maat en bovendien heeft maar een handjevol bewoners een zorgindicatie. De rest woont er dus eigenlijk illegaal.

Een „tikkende tijdbom’’ noemt Hiemstra de situatie. De klachten: minderjarige kinderen tussen de bewoners met psychische problemen, te weinig en ongeschoold personeel, papieren en werkwijzen ontbreken, bewoners hebben toegang tot drugs. Omwonenden ervaren overlast. Volgens een inspectierapport scoort de instelling op twintig landelijke eisen onvoldoende. Ook zijn er vragen bij de geldstroom van Altijd Zorg, die zonder duidelijke tegenprestatie uit de zak komen van ondernemer Johan Haverkamp.

Het is half 2 ’s nachts, een paar uur na sluiting van de tent, als de rechter iets opmerkelijks zegt. De 24 bewoners mogen níét naar elders worden verhuisd. De uitspraak via een spoedprocedure is een streep door de plannen van de gemeente en zorginspectie. Externe zorgverleners worden daarom ingevlogen voor de dagen die volgen.

Maar al de volgende dag, 8 november, gaat dat helemaal mis. De zorgmedewerkers vluchten voor de spierballen van agressieve bewoners. Politieagenten rukken uit, bewoners gaan met elkaar op de vuist.

In allerijl wordt Bart de Bruin, oprichter van zorgorganisatie Phusis, opgebeld door een ambtenaar van de gemeente Aa en Hunze. Alsjeblieft, kom ons te hulp. De Bruin, midden in een les aan een nieuwe groep medewerkers van zijn organisatie, haast zich en stapt in de auto. ‘Op ‘t Ruige Veld trof ik ontredderde mensen aan. Bang, verdrietig, boos, wanhopig, omdat alle veiligheid was ontnomen en het vertrouwen ver te zoeken was’, schrijft hij later over zijn eerste momenten in Rolde aan de gemeenteraad.

Achterdocht heerst. Maar heel langzaam wint De Bruin het vertrouwen van de bewoners. Al wordt dat een paar dagen later al op de proef gesteld, als burgemeester Hiemstra hem tijdens een rechtszitting op 14 november voor het blok zet. Hiemstra stelt dat drie zorgstichtingen, waaronder Phusis, de zorglocatie wel kunnen overnemen. Dat was niet de afspraak die De Bruin met de gemeente en bewoners had gemaakt, zegt hij. De intentie - wat De Bruin betreft - was dat Altijd Zorg weer terug zou komen. ,,Alle vertrouwen dat ik zorgvuldig had opgebouwd, was toen in één klap weg.”

Dat vertrouwen krijgt hij later terug. Maar de vergoeding van de gemeente Aa en Hunze voor zijn noodhulp in een risicovolle situatie tussen 8 en 21 november valt hem vies tegen. ‘Dat heb ik opgevat als een belediging van mijn acute beschikbaarheid’, schrijft hij aan de gemeenteraad.

Met een doorstart van Altijd Zorg gaat gemeente noch inspectie akkoord. Die stichting gaat failliet. Daarom zet De Bruin toch met zijn eigen zorgonderneming de gang van zaken voort. De cliënten en het personeel neemt hij deels over. Ook gaat hij een nieuw huurcontract aan met de grondeigenaren Gül en Haverkamp. Zij knappen de omgeving en gebouwen op.

Terwijl dat gebeurt, zit de gemeente met alle partijen een paar keer om tafel. Hun boodschap: denk erom, wij willen eigenlijk iets anders met het terrein. Phusis mag alleen tijdelijk op zijn plek blijven zitten, vanuit een ‘overgangsrecht’ van Stichting Altijd Zorg.

En dáár wringt, wat burgemeester Hiemstra betreft, dan ook de schoen. Dat de gemeente wordt verweten geen oog te hebben voor kwetsbaren, vindt hij niet terecht. „De nieuwe eigenaren wisten van de hoed en de rand toen ze er gingen zitten. Toch zijn er bewoners naar ’t Ruige Veld gehaald. Ik vind het niet goed dat die bewoners nu worden ingezet als een soort menselijk schild tegen de plannen.” Het plaatsen van de hekken noemt Hiemstra „een publiciteitsstunt.”

Maar volgens De Bruin wil de gemeente de tent gewoon sluiten omdat het ze teveel geld kost, vanuit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo). „Het is ze te duur, al zullen ze dat nooit openlijk toegeven.” Hij kan zijn (momenteel) achttien bewoners in Rolde niet makkelijk overbrengen naar andere locaties. „Ik heb nog zeventig mensen op de wachtlijst staan.” Daarnaast ontkent hij dat de gemeente ooit heeft uitgelegd dat zij op een tijdelijk overgangsrecht-traject zitten.

De Bruin heeft grote plannen voor de zorglocatie in Rolde. Hij wil graag verbouwen en uitbreiden van 24 tot 80 zorgplekken. Volgens een jarenoude wijzigingsbevoegdheid van de gemeente zou dat mogen, míts de gemeente daarmee zou instemmen. Door nachtzorg te verbieden, gooi je tachtig zorgplekken in Drenthe te grabbel. „Er leven ontzettend veel jongeren op straat, gemeenten zien dat probleem niet.”

Maar voor die 80 zorgplekken zal de gemeente Aa en Hunze wel eerst moeten instemmen, blijkt uit het bestemmingsplan. En volgens wethouder Heijerman hoeft De Bruin er niet op te rekenen dat dat ooit nog gebeurt, áls de nachtzorg al zou mogen blijven.

De gemeente wil natuurbeleving en voelt zich daarbij gesteund door de buurt. Want in juni maakten ambtenaren van Aa en Hunze een wandeling met vijftig omwonenden en bestuursleden van dorpsbelangen door ’t Ruige Veld. Die Roldenaren gaven de gemeente vooral mee: versterk de rust en natuurbeleving in het gebied, bouw alleen bij de huidige gebouwen en voorkom dat het aantal auto’s toeneemt.

Toch is het maar de vraag of de zorglocatie met nachtzorg binnen onafzienbare tijd vertrokken is. Grondeigenaren Razia Gül en Johan Haverkamp breiden een zaak voor bij de rechter en een klacht bij de ombudsman. Volgens onderzoek dat Gül en Haverkamp lieten uitvoeren door advocatenadviesbureau Vandoorne in Amsterdam maakt zo’n rechtsgang best een kans.