Bestuurders Drenthe en Groningen reageren op miljoenennota. 'Ik heb nog nooit een minister een huis zien bouwen'

Burgemeester van Emmen Eric van Oosterhout heeft goede herinneringen aan Prinsjesdag. ,,Als Haagse jongen was ik altijd vrij en kregen we vaak zelfs een ijsje op die dag, terwijl we het thuis zeker niet breed hadden.’’

,,Als bestuurder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten kom ik vaak genoeg in Den Haag, daar had ik vandaag niet zoveel toe te voegen. We hebben in Emmen de eigen begroting voor 2023 met elkaar besproken.’’

Een bewuste keuze, want volgens Van Oosterhout moet de overheid nabij het vertrouwen herwinnen dat mede dankzij de Haagse politiek volgens hem te groot is geworden. ,,Dat gaat niet zozeer alleen over de verdeling van miljarden, maar vooral ook over doen wat je belooft.’’

Een goed voorbeeld van hoe het niet moet is volgens de burgemeester van Emmen de plannen rondom compensatie voor de stijgende energierekening. ,,Voor de zomer zagen ze de onweersbuien aankomen. Dan moet je toch snel een paraplu kopen of een schuilplek bieden, en niet op de donderwolken wachten. Onbegrijpelijk dat ze dan zolang op hun handen blijven zitten en pas zo laat met iets komen.’’

Ook burgemeester Jaap Kuin van Pekela is daar niet heel enthousiast over. ,,In algemene zin: vlak’‘, oordeelt hij over de kabinetsverhaal voor komend jaar. ,,Ik zie weinig daadkracht. Neem de energiearmoede, daartegen kondigt het kabinet nu stappen aan. Maar het onderwerp is er pas maandag, een dag van tevoren, nog in gefietst. Dat is tekenend. Heel veel voornemens moeten nog nader worden uitgewerkt. Terwijl de situatie op vele fronten vraagt om acute maatregelen.’‘

Of hij hoopvolle geluiden heeft gehoord als burgemeester van voorheen de allerarmste en nog altijd een van de armste gemeenten van het land (waar het gemiddelde huishouden moet rondkomen van een jaarinkomen nog geen 22.000 euro)? ,,Er worden wel stappen aangekondigd voor de verbetering van de koopkracht. Maar ook daar geldt weer dat er nog veel moet worden uitgewerkt. Dus als je me vraagt of ik blij word van het aangekondigde beleid dan is het antwoord: nee.’‘

Kuin had bovendien verwacht dat het kabinet de gemeenten een steviger rol geeft in de grote opdrachten die er liggen. Bijvoorbeeld als het gaat om de 900.000 nieuwe woningen die het tot 2030 uit de grond wil stampen: ,,Dan melden ze in de Troonrede: ‘We gaan de regie meer naar ons toetrekken’. Maar ik heb nog nooit een minister een huis zien bouwen, hoor. Dat komt allemaal bij de lagere overheden neer. Ik zou denken dat het kabinet dat wat explicieter had benoemd.’‘

Positieve punten ziet Kuin toch ook. ,,Vooral de opmerkingen over de noodzaak om te werken aan het herstel van vertrouwen. Daar ben ik het heel erg mee eens. Het vertrouwen van de burger in de politiek is op een absoluut dieptepunt. Maar verder blijven er over het geheel genomen nog heel veel vragen open in deze Troonrede.’‘

Burgemeester Marco Out van Assen spreekt van een serieus pakket maatregelen dat perspectief moet bieden aan mensen die het nu zwaar hebben. ,,Maar daar moeten we als gemeente waarschijnlijk nog wel zelf een schepje bovenop doen. Bijvoorbeeld richting onze eigen sportverenigingen waar ze in Den Haag natuurlijk veel minder voor kunnen betekenen.’’

Out was vanochtend in Den Haag voor het traditionele ontbijt met noordelijke Kamerleden en bestuurders. Hij heeft onder andere een kazerne binnen zijn gemeentegrenzen te redden. ,,In de paragraaf defensie staat niet veel nieuws, maar wel meer geld. Wij gaan er alles aan doen dat ze in Den Haag die ruimte ook benutten om naar Assen te kijken. Het was goed om dat ‘onze’ Kamerleden nog even op het hart te drukken.’’

De burgemeesters van Assen en Emmen hebben ook uitgekeken naar de plannen voor het gemeentefonds, waarin de verdeling van rijksgelden voor lokale overheden zit. De gemeenten kunnen in 2026 een extra miljard tegemoet zien om zelf te besteden. Gelijktijdig zijn er onderhandelingen over hoe dat in de toekomst beter moet.

,,Dit is wel een beetje een doekje voor het bloeden hoor’’, stelt Eric van Oosterhout. ,,Dat ene miljard helpt het gat nog niet voor de helft te dichten. We hebben structureel een paar miljard nodig. Linksom of rechtsom: je kunt van alles roepen, maar het gaat altijd over extra mensen of centen.’’

Ook burgemeester Henk Jan Bolding van Het Hogeland had op een royalere handreiking van het kabinet gerekend. Terwijl zijn gemeente zich fors inspant om de nationale asielcrisis te lenigen, met inmiddels 1100 (nood)opvangplekken, moet ze tegelijkertijd fors bezuinigen op zaken als weg- en groenonderhoud, dorpshuizen en andere voorzieningen.

Voor wat hoort wat, vindt Bolding. Hij stelt vast dat Den Haag bij lange na niet genoeg geld tegenover de basistaken stelt die de gemeenten op hun bordje krijgen. In de Troonrede hoorde hij geen plannen om dat recht te trekken. ,,En eerlijk gezegd verwacht ik dat nog wel van het kabinet. De koek moet groter én eerlijker worden verdeeld. Een relatief grote gemeente als de onze zonder grote kernen is nu in het nadeel ten opzichte van grote steden terwijl we dezelfde maatschappelijke opdrachten hebben.’’

De Hogelandster burgemeester is trots op het draagvlak onder de bevolking in zijn gemeente om in de bres te springen voor het overbelaste Ter Apel. Maar het gebrek aan rijksmiddelen zet dat wel onder druk. ,,Daar maak ik mij zorgen over. Ik verwacht dat het rijk ruimhartig naar onze gemeentefinanciën kijkt en ervoor zorgt dat we het geld hebben om al die andere dingen waarmee onze bewoners geconfronteerd worden, goed uit te voeren.’’