Anne Peter van Muijen als Antonio, die als De Koopman van Venetië dit seizoen in grote problemen verzeild raakte. Foto: Koen Timmerman
Drieduizend gouden dukaten. Geen idee wat - aan het eind van de zestiende eeuw - de tegenwaarde van de Italiaanse munteenheid is in knisperende euro’s. In de taal van onze tijd is het ‘een substantieel‘ bedrag. Laten we daarvan uitgaan, op de hoogte van het feit dat de gladgebekte Venetiaanse koopman Bassanio een zak met geld op tafel moet leggen, als hij een kans wil maken bij de bloedmooie Portia.
Via Antonio, een bevriende relatie die garant wil staan, ziet hij kans het bedrag te lenen van Shylock, die van de handel in geld zijn beroep heeft gemaakt. So far, so good, maar de zaken gaan slecht voor Antonio. Hij is niet in staat het contract na te komen en een complicerende clausule wil dat hij Shylock in dat geval een pond van zijn eigen vlees moet afstaan...
Tja, die Shylock is geen man die vrienden maakt. En bovendien, als Jood kon hij rekenen op de antipathie van zijn omgeving. De toneelschrijver William Shakespeare zei dat het leven zijn leermeester was. Antisemietische gevoelens noteerde hij met bijpassende vooroordelen in rauwe bewoordingen in De koopman van Venetië (uit 1596).
De koopman van Venetië
Gebeurtenis: De koopman van Venetië Van: William Shakespeare Artistieke leiding, regie en vertaling: Jack Nieborg Decor: Janco van Barneveld, Mathijn Roseboom Met: Anne Peter van Muijen, Siebren de van der Schueren, Dick van Veen, Inge Wijers, Frans Planken, Pascal van der Aa, Viktor Koetsier, Berend Vrielink, Bert Wijers, Jella Bron, Marco Meier, vele anderen en muzikanten Kostuums: Margot van der Kamp Muziek: Jan Meiborg Choreografie: Marten Boonstra Gezien: 12/8 Diever, Shakespeare Theater Publiek: 1000 (vol) Nog te zien: 18 x t/m 17/9 (www.shakespearetheaterdiever.nl)
★★★★
In 1960 werd het stuk voor ‘t eerst opgevoerd in het openluchttheater van Diever en ze spelen het opnieuw. Gespiegeld aan de actualiteit kunnen ze in een moderne versie uiteraard niet om dit hachelijke gegeven heen. Het was een punt van discussie binnen het team en, inderdaad, ze tonen lef. Er is geen sprake van een ontwijkende, softe escape, en evenmin van een fors aangezette benadering.
Een regelrechte komedie
Bij een regisseur van het formaat Jack Nieborg, tevens de vertaler en de bewerker, is er nooit sprake van halfslachtigheid. Angels verstopt hij niet. Hij streept aan van wat belang is en getoond moet worden. Zoals het wantrouwen, de leugen, standsverschillen en hielenlikkerij, bittere teleurstelling, liefde en zonde die elkaar dekken. Maar in alles dat annex is met dromen, hartstocht en oprechte slechtheid kopieert hij Shakespeare op een authentieke manier.
Zijn stijl staat voor de waanzinnigste, soms spectaculaire, effecten die een eigen leven gaan leiden en de voorstelling naar de absurditeit van woest verrassende vondsten loodsen. Daarnaast: De koopman is geen koningsdrama, geen treurspel, maar een regelrechte komedie. Uitzinnige humor, gevat in lagen van ernst en overwegingen. Wie goed kijkt, ontdekt tijdens het slotapplaus een verlenging van de inhoud. Alsof hij aan wil geven: publiek, doe ermee wat je wilt.
Anne Peter van Muijen, Inge Wijers, Dick van Veen (Shylock), Siebren de van der Schueren en Bert Wijers deponeren in een sterk ensemble opmerkelijke creaties. Voor Nieborg is het misschien wel zijn meest complete enscenering, ook al omdat hij de acteurs aan de hand van een soundtrack zorgvuldig coacht in dictie en mimiek. Hoewel, hij vindt het kennelijk prima dat in de sector vrouwen-kostuums en in het decor weinig inspiratie schuilt.
Volstrekt buitengewoon, daarentegen, is de realisering van het idee om het waterrijke Venetië vorm te geven. Ik heb trouwens geen trek om een spoiler aan te bieden.
