Geert Wilders van de PVV bij de aftrap van zijn verkiezingscampagne, in Venlo. Foto: ANP/Jeroen Jumelet
Ook bij de komende Tweede Kamerverkiezingen is asiel en migratie hét speerpunt van de PVV. In het verkiezingsprogramma wordt onder meer gerept over 16.000 gevallen van agressie en geweld in azc’s vorig jaar. Hoe zit het precies met die cijfers?
Factcheck
Wie: Partij voor de Vrijheid
Waar: Verkiezingsprogramma 2025
Uitspraak: ‘Vorig jaar waren er ruim 16.000 gevallen van agressie en geweld in azc’s!’
Al in het eerste hoofdstuk van het verkiezingsprogramma maakt de PVV duidelijk wat zij wil: een totale asielstop. De partij schrijft dat het roer drastisch om moet, voordat Rotterdam omgedoopt wordt tot ‘Mekka aan de Maas’. Ter Apel, Budel en ‘andere plekken met een azc’ zouden voor veel Nederlanders al onleefbaar zijn.
‘Er zijn vrijwel wekelijks steekpartijen, bedreigingen en vernielingen door asielzoekers. Winkels worden leeggeroofd, meisjes worden lastiggevallen en aangerand, en ga zo maar door. Vorig jaar waren er ruim 16.000 gevallen van agressie en geweld in azc’s!’
Kloppen die cijfers? Daar lijkt het op het eerste gezicht wel op. Het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum (WODC) onderzoekt sinds 2022 jaarlijks het aantal geweldsincidenten waar bewoners van azc’s bij betrokken waren. Volgens de meest recente cijfers van het WODC werden in 2024 16.200 incidenten geregistreerd in Nederlandse azc’s.
Vijf categorieën
Maar deze cijfers zijn niet zo zwart-wit als de PVV ze voorlegt. Het gaat hier om incidenten die uitsluitend in een azc plaatsvonden, terwijl de voorgaande zinnen over aanrandingen, steekpartijen en vernielingen in winkels de suggestie wekken dat de 16.000 incidenten ook buiten het azc gebeuren.
Daarnaast splitst het WODC de cijfers in vijf categorieën, die flink van elkaar verschillen.
Niet alle geregistreerde incidenten slaan dus direct op uitingen van agressie of geweld. De twee laatste categorieën, verbale suïcidedreigingen en zelfdestructieve acties, kunnen in ruime zin onder daden van agressie of geweld worden geschaard, maar voor de hand liggend is dit niet.
Ook het WODC schrijft dat deze gevallen vaak maar een beperkte impact hebben op anderen. Tellen we deze twee categorieën bij elkaar op, dan zien we dat het totaal aantal incidenten van agressie en geweld met 2300 daalt. Hiermee komen we uit op 13.900 gevallen van agressie of geweld.
Stijging gemiddelde bezetting per dag
Het WODC ziet dat het aantal incidenten (inclusief de bovengenoemde twee categorieën) vergeleken met het jaar 2023 met 21 procent gestegen is. Maar ook de gemiddelde bezetting per dag van azc’s steeg flink: tot 66.450 personen per dag, een toename van 24 procent vergeleken met het voorgaande jaar.
Niet eerder was de bezettingsgraad in azc’s zo hoog. De bezetting van opvanglocaties is in de periode van 2017 tot 2024 ongeveer verdrievoudigd.
De poort bij opvanglocatie Ter Apel van het COA. Foto: ANP/Jilmer Postma
Alleenstaande minderjarige vreemdelingen
Volgens de PVV hebben alleenstaande jonge mannen een groot aandeel in de genoemde overlast. Die bewering klopt, gezien het WODC-onderzoek.
Op amv-locaties (bedoeld voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen) verblijft slechts 6 procent van het totaal aantal asielzoekers, terwijl 36 procent van alle geregistreerde incidenten door deze amv’ers wordt veroorzaakt. De mogelijke reden hiervan is volgens de onderzoekers de hoge mate van controle en de samenstelling van de groepen op deze locaties.
Conclusie
Klopt de bewering van de PVV dat er in 2024 ruim 16.000 incidenten waren in Nederlandse azc’s? Enerzijds wel, want in 2024 registreerde het WODC 16.200 incidenten. De groep amv’ers had hierin een flink aandeel. Daar heeft de PVV dus gelijk in.
Anderzijds begint de partij over de incidenten in azc’s na de bewering dat ‘winkels worden leeggeroofd, meisjes worden lastiggevallen en aangerand’, waardoor het lijkt dat deze gevallen van agressie en geweld zich buiten de azc’s en in de openbare ruimte voordoen. Dat is dus niet het geval.
Ten slotte benoemt Wilders’ partij niet dat een deel van de incidenten maar weinig invloed heeft op andere mensen.
Kortom: De bewering van de PVV klopt wel, maar het is niet zo zwart-wit als het lijkt.
Over deze serie
In de verkiezingscampagne buitelen politieke kopstukken op tv, radio en in de krant over elkaar heen om hun partijboodschap te verkondigen. Maar klopt alles wat ze zeggen? Deze sitepikt er uitspraken uit en legt ze langs de meetlat van de feiten.
